یکی از مهم‌ترین چالش‌های مربیان، معلمان و مراقبان کودکان، سرگرم کردن همگی آنها به طور هم‌زمان است. از آنجایی که اغلب کودکان به بازی با تبلت و موبایل عادت کرده‌اند، علاقه زیادی به انجام بازیهای ساده و بدون چنین وسیله‌هایی را ندارند. اینجا است که خلاقیت و نحوه مدیریت معلمان و مراقبین کودکان کارایی زیادی پیدا خواهد کرد. بازی های گروهی زیادی وجود دارند که می‌توانند سرگرم‌کننده، جذاب و در عین حال آموزنده باشند. در این مقاله می‌خواهیم به معرفی بهترین بازی گروهی کودکان بپردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
مزایای بازی های گروهی برای کودکان
بازی یک وسیله ارتباطی است که کودک با کمک آن با دنیای درونی خود و دنیای خارج ارتباط برقرار می‌کند. این ارتباط نیازمند دریافت اطلاعات، پردازش، تجزیه و تحلیل اطلاعات و یافتن پاسخ مناسب است. بازی های گروهی به عنوان واسطه‌ای برای ایجاد ارتباط بین کودک و محیط، او را برای انجام کارهای مشابه در زندگی روزمره آماده خواهند کرد. از این حیث، بازی های گروهی کودکان اهدافی مانند تقویت هوش اجتماعی و هوش هیجانی را دنبال می‌کنند. از دیگر فواید بازی های گروهی کودکانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش هوش کلامی
- تقویت هوش فضایی و هندسی
- تفکر مثبت به خود و اعتمادبه نفس
- تقویت حواس
- افزایش توانمندیهای بدنی
- انعکاس عواطف کودک
- فراهم کردن فرصت به‌روزرسانی و تنظیم هیجانات و احساسات در کنار هم‌سن و سالان
درک بهتر خود و دیگران به دلیل کنش و واکنش‌هایی که در بازی اتفاق می‌افتد
بازی های خلاقانه گروهی دو عنصر شناخت و احساسات را در کنار هم قرار می‌دهند و به این ترتیب شباهت بسیاری با کارکرد فلسفه در زندگی بزرگسالان دارند. موارد ذکر شده فقط مزایای عمومی بازیهای گروهی هستند. در حالی که اگر بازی گروهی به صورت هدفمند برای کودکان طراحی شده باشد، مثلاً کودک ۴ ساله یا کمتر، فواید بی‌شمار دیگری هم خواهد داشت. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به مطلب نقش بازی در رشد کودکان مراجعه کنید.
اولین نفری باشید که از اخبار و اطلاعیه‌های مرتبط با پایه تحصیلیتان باخبر می‌شود!
انواع بازی های گروهی کودکانه
بازی های گروهی کودکانه را می‌توان با توجه به هدفشان به چند دسته تقسیم کرد. در ادامه این موارد را معرفی می‌کنیم.
بازی های گروهی سرگرم‌کننده
برخی از بازیها تنها با هدف سرگرم کردن کودک طراحی شده‌اند. هیچ هدف خاصی را دنبال نمی‌کنند و در نهایت فقط برای پر کردن اوقات کودکان مناسب هستند. هرچند بازی های گروهی خنده‌دار کودکانه نیز ممکن است فوایدی برای کودک داشته باشند؛ مثلاً فعالیت فیزیکی کودک را بیشتر کنند.
انواع بازی های آموزشی برای کودکان
در مقابل بازیهای قبلی، بازی های فکری و آموزشی قرار دارند. بازی فکری اغلب نیاز به استدلال، تفکر، قدرت نقد، تحلیل، استفاده از قدرت حافظه، تمرکز و سایر مهارتهای ذهنی دارد؛ بنابراین کودک برای برنده شدن مجبور به استفاده از این توانمندی‌ها می‌شود و بارها آنها را تمرین می‌کند.
کودک با آزمون و خطا کردن در حین بازی های آموزشی، روند تفکر و تحلیل را به طور خود به خودی یاد می‌گیرد. در برخی از بازی های آموزشی، کودک به صورت غیرمستقیم مهارتهای مختلف را تمرین می‌کند. در حالی که برخی از بازیهای آموزشی کمی مستقیم‌تر کودک را در معرض یادگیری قرار می‌دهند. شاید این بازی های آموزشی و فکری برای کودک کمی خسته‌کننده‌تر به نظر برسند. اما اگر رقابت، هیجان و پاداش را چاشنی آن کنید، احتمالاً کودکان رغبت زیادی به آن نشان می‌دهند. پیشنهاد می‌کنیم دو مطلب معرفی بازی های حسی برای کودکان و بازی‌هایی برای تقویت خلاقیت کودکان را نیز مطالعه بفرمایید.
بازی های گروهی با تحرک جسمی
انواع بازی با توپ یا بازی‌هایی که نیاز به فعالیت فیزیکی دارند، در این دسته جای می‌گیرند. بازی های گروهی با تحرک جسمی از بهترین انواع بازی های کودکانه برای تخلیه انرژی بدن، بهبود سوخت و ساز، افزایش حجم و ذخیره استخوان‌ها، بهبود رشد کودک و تقویت عضلات آنها است.
خشم، خستگی و کسالت بسیاری از کودکان با انجام بازی‌هایی که از نظر فیزیکی فعال هستند، کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر این، بازیهای فیزیکی هماهنگی بین عصب و عضله، هماهنگی بین چشمان و عضلات، قدرت تعادل بدن، چالاکی و سرعت عمل کودکان را نیز بهبود می‌بخشند.
بازی های تقلیدی و نمایشی
در این بازی گروهی کودک با کمک تقلید از نقش‌ها، افراد یا هرآنچه دیده است، می‌تواند دنیای اطراف را بهتر تجربه کند. این نوع بازیهای آغازی برای هماهنگ و همسو شدن با نقش‌های مختلف اجتماعی و ایفای نقش‌های واقعی در زندگی هستند.
بازی های تقلیدی و نمایشی توانمندیهای کلامی، رفتاری، تحلیلی و عاطفی کودکان را پرورش می‌دهند. همچنین ابزار بسیار مناسبی برای آموزش مسائل به کودک هستند. دیگر مزیت مهم بازیهای نقش‌آفرینی این است که با توجه به آنچه کودک در مقابل نقش‌های مختلف بروز می‌دهد، می‌توان ذهنیات، برداشت‌ها و احساسات او نسبت به افراد مختلف در زندگی را فهمید.
بازی های گروهی با قاعده
بازی های گروهی با قاعده قوانین و قواعد متعددی دارند. این بازیها را باید با دقت بیشتری برای کودکان انتخاب کرد، طوری که فهم و اجرای قوانین برای آنها راحت‌تر باشد. کودک حین بازیهای با قاعده سهیم شدن، شراکت، بخشش، تعامل، گفتگو، مذاکره، همکاری، درک احساسات و نشانه‌های رفتاری دیگران، رعایت نوبت و رفتار منصفانه را یاد می‌گیرد. معمولاً کودکان ۴ سال به بالا توانایی درک و اجرای این نوع بازیها را پیدا می‌کنند.
ویژگی‌های مهم بازی های گروهی برای کودکان
در انتخاب یا طراحی بازی گروهی برای کودکان حتماً به این نکات توجه ویژه داشته باشید:
- اگر هدف آموزش و تمرین باشد، بازی باید اختیاری انتخاب شود.
- گزینه‌های مختلفی را امتحان کنید تا کودکان بازی مناسب خود را از بین آنها انتخاب کنند.
- نباید به خاطر اشتباهات کودک یا متوجه نشدن قوانین، هیچ نوع برخورد تحقیرآمیز یا سرزنش‌کننده‌ای داشته باشید.
- بازی باید برای کودک خوشایند و سرگرم‌کننده باشد.
- حتی هدفمندترین بازی اگر فاقد جذابیت باشد، چیزی جز اجبار و تحمیل نیست و ارزشی ندارد.
- در انتخاب نوع بازی به سن، جنسیت و توانمندیهای کودک توجه کنید.
- گروهی بازی کردن نباید استرس و فشار بیش از حد به کودک وارد کند.
- تا جای ممکن اجازه دهید کودکان اختلافات درون بازی را خودشان حل کنند و شما فقط به عنوان یک راهنما آنها را به سمت و سوی مناسب هدایت کنید. هرگونه جانب‌داری در چنین مواردی می‌تواند اثرات نامطلوبی داشته باشد.
- ترجیحاً کودکانی که با هم هم‌بازی میشوند از یک رده سنی باشند.
بهترین بازی های گروهی در مهد کودک
مهدکودک محل خوبی برای رشد توانایی‌های مختلف کودک است. از آنجایی که کودکان با رده‌های سنی مختلف در مهد کودک حضور دارند، مربیان باید بازیها را با توجه به سن آنها انتخاب کنند. ممکن است اجرای برخی از بازیها برای بچه‌های ۴ و ۵ ساله راحت باشد؛ اما کودکان ۳ ساله نتوانند آن بازی را اجرا کنند. در ادامه انواع بازیهای گروهی مناسب مهد کودک را می‌آوریم:
- بازی تامی تامی اسکلت
- بازی سیمون میگه
- بازی گرگم به هوا
- بازی مامان اجازه هست؟
- بازی مجسمه موزیکال
- بازی تقلید از مربی
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این بازیها می‌توانید مقاله معرفی بهترین بازی های گروهی در مهد کودک را مطالعه کنید.
بهترین انواع بازی گروهی برای پیش دبستانی
بچه‌های پیش دبستانی ۵،۶ ساله هستند و مهارتهای مختلفی را پرورش داده‌اند. آنها می‌توانند بازیهای پیچیده‌تری را انجام دهند و در همین حین، نکات مهمی را یاد بگیرند. برخی از بهترین انواع بازی گروهی برای پیش دبستانی‌ها عبارت‌اند از:
- صندلی بازی
- بازی ۴ گوشه
- بازی چراغ قرمز، چراغ سبز
- بازی لی‌لی
- بازی سیب‌زمینی داغ
- بازی خطای زنجیره بازگویی
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این بازیها می‌توانید مقاله بهترین بازیهای خلاقانه و آموزشی برای پیش دبستانی را مطالعه کنید.
بازی های گروهی برای دبستانی‌ها
دانش‌آموزان دبستانی در گروه سنی ۷ تا ۱۱ سال قرار دارند. این کودکان می‌توانند بخوانند، بنویسند و بهتر از کودکان خردسال تمرکز کنند. به همین دلیل، شما می‌توانید بازیهای مختلف و پیشرفته‌تری را با آنها اجرا کنید. در ادامه به برخی از این بازیها اشاره می‌کنیم:
- بازی هُب
- بازی ساختن کلمات
- بازی کی گم شده؟
- بازی دست‌ها بالا
- بازی طراحی هدایت شده
- بازی شمارش معکوس
- بازی پشت به تخته
برای آشنایی با نحوه اجرای این بازیها می‌توانید مقاله «معرفی ۱۲ تا از بهترین انواع بازی در دبستان، سرگرم‌کننده و جذاب» را مطالعه کنید.
معرفی بهترین بازی های گروهی کودکانه
در این بخش می‌خواهیم بازی های گروهی کودکانه بیشتری را معرفی کنیم. همه این بازیها با نگرشی هدفمند طراحی شده‌اند تا علاوه بر سرگرمی و لذت‌بخش بودن، اهدافی مانند تقویت تمرکز، هوش تصویری، سرعت عمل، تصمیم‌گیری سریع، مدیریت زمان، مهارتهای حرکتی، هماهنگی عصب عضله و کار تیمی را هم تأمین کنند.
بازی کارآگاه
بازی کارآگاه یک بازی ساده فکری و گروهی است که مناسب کودکان ۶ سال به بالا است که به تمرکز حواس، دقت، عکس‌العمل قوی و توانایی تحلیل نیاز دارد. بازی کارآگاه را می‌توان به صورت بازی ۳ نفره یا با ۶ بازیکن انجام داد. باید به کارآگاه کمک کنید تا ۵ مظنون را پیدا کند. این بازی هم به صورت بازاری قابل‌دسترس است؛ اما ساختن آن در خانه هم کاری ندارد. ۳۶ کارت سرنخ داریم که روی هرکدام یک المان از هر دسته را نقاشی می‌کنیم:
۳ مکان شامل جنگل، کتابخانه و اتاق پذیرایی
۳ حیوان مختلف شامل ببر، کوالا و پاندا
۳ لباس شامل سبیل، کلاه و عینک
۳۶ کارت را به تعداد مساوی بین بازیکن‌ها تقسیم می‌کنیم. در این بازی تعدادی هم کارت مظنون داریم که ترکیبی از این ۹ المان مختلف هستند. ترکیبی از این المان‌ها روی تعدادی کارت نقاشی شده است که در وسط بازی قرار می‌گیرند. به طور مثال یک پاندا با کلاه، یک پاندا در جنگل، یک کوالا در جنگل و به همین ترتیب. کارت‌های مظنونین را در وسط گذاشته و ۵ عدد از آنها را برمی‌گردانیم. بعد به نوبت بازیکنان باید یک کارت از دست خود وسط بگذارند.
هر کارتی که رو می‌شود می‌فهمیم که آن المان‌ها در متهم وجود ندارد و کارت‌های مظنونینی که حاوی آن المان باشند حذف میشوند. مثلاً وقتی بازیکنی کارت پاندا را از دست خود وسط بگذارد، یعنی هیچ یک از کارت‌های دارای پاندا متهم نیستند. اگر تمام با بازی کردن کارت دست بازیکنان، همه المان‌ها حذف شوند، هرکس که به کارت وسط (مجموعه کارت‌های مظنونی در وسط) اشاره کند برنده است. بازیکنی که سریع‌تر بتوانیم با حذف کردن ذهنی المان‌هایی که رو شده، بفهمیم متهم کیست، برنده است. آن‌قدر بازی را ادامه دهید تا کارت‌های دست بازیکنان به اتمام برسد. هرکس بیشتری تعداد متهمان را جمع کرده باشد، برنده نهایی است.
بازی گوش به زنگ
این بازی با ۲ تا ۶ نفر بازیکن انجام می‌شود. این بازی گروهی مناسب کودکان ۴ سال به بالا است. این بازی باعث تقویت سرعت عمل، واکنش نشان دادن، دقت، تمرکز، قدرت دیداری و تشخیص رنگ می‌شود. گوش به زنگ هم نسخه بازاری دارد و هم می‌توانید به سادگی آن را در خانه بسازید. ۶۰ کارت مستطیل شکل با کاغذ یا ترجیحاً مقوا برش بزنید. باید روی هر کارت تعداد یک تا ۵ عدد میوه نقاشی کنید. در شروع بازی به همه بازیکنان تعداد مساوی کارت بدهید.
در هر دور به بازیکنان به ترتیب یک کارت را روی زمین می‌اندازند. به محض اینکه تعداد میوه‌های روی یک، دو یا چند کارت به ۵ عدد رسید، هر بازیکنی که سریع‌تر تشخیص بدهد با گفتن زینگ برنده آن کارت‌ها می‌شود و آنها را برای خودش جمع می‌کند. اگر فردی اشتباه زنگ بزند باید یک کارت از دست خودش به همه بازیکنان بدهد. بازیکنی که هیچ کارتی در دست نداشته باشد، از بازی خارج می‌شود. بازی آن قدر ادامه پیدا می‌کند تا دو نفر باقی بمانند.
بازی پانتومیم
یکی از ساده‌ترین و در عین حل فعالانه‌ترین بازیها که برای همه سنین مناسب است، بازی پانتومیم است. این بازی قدرت تحلیل، تجسم و خلاقیت کودکان را افزایش می‌دهد. برای اجرای بازی پانتومیم با کودکان بهتر است از کلمات ساده استفاده کنید و قوانین بازی را چندین بار با آنها تمرین کنید.
کودکان حین بازی قوانین را به خوبی یاد می‌گیرند. در پانتومیم همه بازیکنان به دو تیم تقسیم میشوند. در هر دور، یک تیم برای تیم مقابل یک کلمه تعیین می‌کند. فقط یکی از اعضای تیم مقابل در هر دور، از کلمه اطلاع دارد و باید ظرف ۱ دقیقه با استفاده از حرکات نمایشی، به هم‌تیمی‌های خود نشان دهد که کلمه چیست.
بازی پیکشنری
این بازی گروهی نشستنی برای همه کودکانی که قادر به نقاشی کشیدن هستند، مناسب است. معمولاً کودکان ۸ سال به بالا راحت‌تر این بازی را انجام می‌دهند. یک کاغذ بزرگ روی زمین بگذارید. روی تعدادی کارت اسم افراد، مکان‌های تاریخی، میوه، حیوانات یا هر چیزی که کودکان بلد هستند را بنویسید. اگر کودکان خواندن نمی‌دانند، کافی است یک نفر به عنوان گرداننده، کلمه را در گوش بازیکن بگوید.
در هر دور یک نفر باید کلمه انتخابی را طوری بکشد که بقیه بتوانند حدس بزنند چیست. هیچ‌گونه سؤال و جوابی در این بازی مجاز نیست. نکته دیگر اینکه برای کودکانی با سن یا هوش بالاتر، می‌توانید به جای کلمه از یک عبارت یا ضرب‌المثل استفاده کنید. اولین فردی که بعد از ۳۰ ثانیه درست حدس بزند برنده است. بعد از چند دور بازی هر بازیکنی که بیشترین تعداد پاسخ درست را داده بود برنده نهایی می‌شود.
بازی تعادل
این بازی گروهی کودکان را می‌توانید در فضای باز یا حیاط مدرسه و… اجرا کنید. بازی تعادل را باید در فضایی اجرا کنید که بتوانید روی زمین را با گچ خط بکشید. بچه‌ها را به ۲ تا ۳ گروه تقسیم کنید.
سپس روی زمین را به تعداد گروه‌ها خط بکشید. خط‌هایی که می‌کشید نباید صرفاً صاف باشند. می‌توانید خط را به شکل زیگزاگ، منحنی و… بکشید. حال هر گروه باید پشت یکی از خطوط برود. به هر گروه بگویید که چگونه باید خط را طی کنند. به عنوان مثال، گروه ۱ باید با لی‌لی کردن خط را طی کنند. گروه ۲ باید با کلاغ پر خط را طی کنند. نکته مهم بازی این است که حرکت انتخاب شده را روی همان خط باید اجرا کنند و تا آخر روی خط راه بروند.
بازی بولینگ
برای اجرای این بازی گروهی کودکانه، به 6 یا 10 بطری کوچک آب معدنی نیاز دارید. اگر بطری‌ها خالی هستند، آنها را با مقداری آب پر کنید. به اندازه‌ای آب بریزید که بچه‌ها بتوانند بطری را با توپ‌های ساده تکان دهند.
حال بچه‌ها را به ۲ تا ۴ گروه تقسیم کنید. بطری‌ها را به شکل یک، دو، سه، چهار تا در هر ردیف بچینید. سپس نقطه‌ای را انتخاب کنید که همه بچه‌ها پشت آن قرار بگیرند. فاصله ۲ تا ۳ متری با بطری‌ها کافی است. همه چیز به سن بچه‌ها، قدرت و توانایی‌های آنها و همچنین محکم بودن توپ بستگی دارد.
اکنون بچه‌های هر گروه باید به نوبت توپ را بگیرند و به بطری‌ها بزنند. همه بطری‌ها باید روی زمین بیافتند. هر گروه که با ضربه‌های کمتری تمامی بطری‌ها را به زمین بیندازد، برنده می‌شود.
نکته: اگر در همان بار اول، کودک اول صف تمام بطری‌ها را روی زمین انداخت، در مرحله بعد، کودک دیگری را سر صف قرار دهید تا همه بچه‌ها فرصت بازی کردن پیدا کنند.
سخن پایانی
بازیهای گروهی کودکانه اهداف مختلفی را دنبال می‌کنند. این بازیها علاوه بر سرگرم کردن کودک، باید تقویت مهارتهای فردی و تیمی او را نیز تقویت کند. هدف از انجام این بازیها نباید صرفاً مشغول کردن کودکان باشد و چه بسا بهتر باشد این بازیها با مشارکت یا نظارت والدین یا مربیان انجام شوند. در این مقاله انواع بازی گروهی کودکان را معرفی کردیم که برای اجرای آنها به لوازم خاصی نیاز ندارید. کودکان در حین بازی بهتر یاد می‌گیرند و علاوه بر این فرصت آموزش غیرمستقیم مانع از مقاومت یا ایجاد استرس و اضطراب یادگیری در آنها می‌شود. تجارب ارزشمندی مانند لذت بردن و تحمل باخت حین انواع بازی های گروهی کودکان به دست می‌آید و آنها را برای کسب مهارتهای مهمی در آینده آماده می‌کند.
سوالات متداول
- مزایای بازی گروهی کودکان چیست؟
کودکان در بازیهای گروهی می‌توانند خودتنظیمی بهتری پیدا کنند. عواطف خود را بشناسند و بروز دهند. توانمندی و مهارتهای اجتماعی کودکان، توانایی سازش، انطباق و کار تیمی در بازی های گروهی خلاقانه تقویت میشوند. - بازی های گروهی برای کودکان باید چه ویژگیهایی داشته باشد؟
بهتر است این بازیها طوری طراحی شوند که برای کودکانی در یک بازه سنی (اما سنین مختلف) مناسب باشد تا قابلیت اجرا و کاربرد بالاتری داشته باشد. از طرفی بازیهای گروهی کودکان باید طوری طراحی شوند که شانس فقط یک فاکتور برنده شدن در آنها باشد و حتماً باید یکی از مهارتها و توانمندیهای کودک را درگیر و فعال کند. - چند بازی هدفمند برای کودکان ۳ تا ۶ سال معرفی کنید؟
بازی گوش به زنگ، بازی کارآگاه و پانتومیم از جمله بازیهای مناسب این رده سنی هستند که روی سرعت عمل، مهارتهای کلامی، هوش تصویری و تقویت حافظه تمرکز دارند و برای کودکان این رده سنی مناسب هستند. توضیحات دقیقتر درباره سن مناسب هر بازی را در مقاله ارائه دادهایم.
