فیزیوتراپی یکی از رشتههای محبوب و پرطرفدار تجربی و از شاخه پیراپزشکی است. یکی از دلایل توجه به این رشته بازار کار خوب و درآمد مناسب آن است که در این مطلب به آن‌ها پرداخته‌ایم. اما برای ورود به رشته فیزیوتراپی باید حداقل چه رتبه‌ای کسب کنیم؟ آیا میتوان بدون کنکور هم وارد رشته فیزیوتراپی شد؟ دانشجویان کارشناسی این رشته چه درس‌هایی را در دانشگاه می‌خوانند؟ امکان ادامه تحصیل تا دکترای فیزیوتراپی وجود دارد؟ پاسخ این سوالات و همه چیز در مورد رشته فیزیوتراپی را در ادامه بررسی می‌کنیم.
فیزیوتراپی چیست؟
فیزیوتراپی از ترکیب دو واژه «فیزیو» به معنای «کارکرد و فیزیک بدن» و «تراپی» به معنای «درمان» ایجاد شده است.
معرفی رشته فیزیوتراپی
رشته فیزیوتراپی را میتوان تلفیقی از ورزش، توانبخشی و پزشکی دانست که به بهبود شرایط جسمی و درمان بسیاری از بیماریها و ناتوانی‌های فیزیکی کمک می‌کند. در این رشته برخلاف سایر رشتههای علوم پزشکی، از داروهای شیمیایی استفاده نمی‌شود. بلکه متخصص فیزیوتراپی سعی می‌کند با کمک روش‌های فیزیکی مختلف به درمان و بهبود عملکرد سیستم اسکلتی، عصبی و ماهیچه‌ای بیمار کمک کند.
توانایی های لازم برای رشته فیزیوتراپی
- حافظه و توان یادگیری قوی برای درک و به خاطر سپردن ساختمان بدن انسان و چگونگی کارکردهای اعضا
- صبر و حوصله برای ارتباط با بیماران مختلفی از گروه‌های سنی متفاوت
- پشتکار زیاد برای همراهی بیمارانی که حوصله یا توان تکمیل درمان را ندارند
- توان یادگیری قوی برای درک ساختمان بدن انسان و چگونگی کارکرد اعضای بدن
- توان درک، همدلی و صبوری کردن در مقابل بیماران
- مهارت اجتماعی قوی و ارتباط موثر در ارتباط و جذب جامعه تخصصی و مراجعان
- پشتکار و تخصص در کار با تکنولوژی
- بهره‌مندی از مهارت‌های بازاریابی
تفاوت فیزیوتراپی و طب فیزیکی و توانبخشی
گاهی رشته فیزیوتراپی با رشته طب فیزیکی به‌عنوان دو رشته یکسان معرفی می‌شوند؛ در حالی‌که تفاوت‌های متعددی باهم دارند که در جدول زیر مشاهده می‌کنید.
| تفاوت ها | رشته فیزیوتراپی | طب فیزیکی و توانبخشی |
| مقطع پذیرش | از مقطع کارشناسی | تخصص پزشکی است |
| روش ورود | از کنکور رشته تجربی | از آزمون دستیاری (تخصص) |
| حوزه کاری | از روش دستی و عملی با بافت نرم و رهاسازی، کشش و ماساژ استفاده می‌کنند. | در تشخیص و درمان بیماریها و مشکلاتی که نیازمند به جراحی هستند قدم بر‌می‌دارد. |
| روش کار | با روش‌های کم تهاجم‌تر مداخله درمانی انجام دهد. | رویکرد مبتنی بر ورزش دارند. |
| حیطه تمرکز درمانی | بر شرایط اسکلتی عضلانی فرد با استفاده از برنامه‌های درمانی ورزشی و کششی، تمرکز بیشتری دارد. | بر استخوان‌ها، عضلات، مفاصل و سیستم عصبی مرکزی بیمار تمرکز دارد. |
| دروس پایه | استخوان‌شناسی، بافت‌شناسی، آناتومی، ژنتیک، روانشناسی عمومی معلولین، روانپزشکی، فیزیک برای فیزیوتراپی، آناتومی اعصاب، نورولوژی، فیزیولوژی، رشد روانی حرکتی در کودکان و اطفال، کمک‌های اولیه، رادیولوژی، جراحی عمومی، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های تنفسی و عروق، بیماری‌های داخلی و روماتولوژی | الکتروتراپی، آشنایی با طب فیزیکی و اصول توانبخشی، اندازه‌گیری و ارزشیابی دستگاه عضلانی و اسکلتی، بیوشیمی و داروشناسی، تشریح، بیومکانیک و کینزیولوژی، درمان‌های دستی، وسایل کمکی و اندام‌های مصنوعی، درمان مبتنی بر شواهد، اخلاق حرفه‌ای، فیزیوتراپی اعصاب، فیزیوتراپی بیماری‌های قلبی و فیزیوتراپی بیماری‌های تنفسی |
تفاوت کاردرمانی و فیزیوتراپی چیست؟
هردوی این رشته‌ها در زمینه افزایش عملکرد و توانایی بدنی بیمار کار می‌کنند. اما فیزیوتراپی جنبه درمانی و تخصصی بیشتری نسبت به کاردرمانی دارد. از طرفی رشته کاردرمانی صرفا بر مشکلات جسمی، رفع درد و بیماری تمرکز ندارد. بلکه برای بسیاری دیگر از مشکلات مانند مشکلات کودکانی که اختلالات یادگیری دارند نیز مرتبط با این رشته است.
فرق فیزیولوژی و فیزیوتراپی چیست؟
این دو رشته صرفا از این نظر که درباره فیزیولوژی مطالعه دارند با هم تا حدی شباهت دارند. به جز این مورد میتوان گفت هیچ ارتباطی بین کاربرد آن‌ها وجود ندارد. فیزیولوژی درباره واکنش‌های بیولوژیک و ساختار و عملکرد اندام‌های بدن مطالعه می‌کند و یک رشته علوم پایه و پژوهشی است. اما فیزیوتراپی علی‌رغم بررسی فیزیولوژی، بر درمان و عملکرد بدن تمرکز دارد و عمدتا در فاز درمانی کار می‌کند.
قبولی در فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از رشته های پیراپزشکی است. علاقه‌مندان این رشته باید در رشته تجربی درس بخوانند و در کنکور تجربی شرکت کنند. برای قبولی در رشته فیزیوتراپی باید رتبه نسبتاً خوبی کسب کنید و البته در درس‌هایی مثل شیمی، زیست و فیزیک خودی نشان بدهید. این رشته در دانشگاه آزاد، سراسری و خودگردان ارائه می‌شود.
ظرفیت رشته فیزیوتراپی
ظرفیت فیزیوتراپی در ایران بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر است که ممکن است هر سال کمی افزایش یا کاهش داشته باشد. پذیرش این رشته از طریق کنکور نیز به صورت قطبی انجام می‌شود.
رتبه لازم برای رشته فیزیوتراپی
حداقل رتبه برای ورود به این رشته و تحصیل در دانشگاه‌های تراز اولی مثل شهید بهشتی و علوم پزشکی تهران حدود ۴۳۰۰ تا ۱۰ هزار است. البته با توجه به سهمیه مناطق این رتبه‌ها تا حدودی تغییر می‌کند. تعدادی از دانشجویان نیز در مرحله ظرفیت مازاد دانشگاه پذیرفته می‌شوند و بر این اساس آخرین رتبه قبولی رشته فیزیوتراپی هر سال متفاوت است.
رشته فیزیوتراپی بدون کنکور
هنوز پذیرش بدون کنکور برای فیزیوتراپی وجود ندارد که می‌تواند یک نکته مثبت برای شرایط بازار کار و کسب درآمد باشد.
کارشناسی رشته ی فیزیوتراپی
دانشجویان رشته فیزیوتراپی در مقطع کارشناسی باید بتوانند ۱۳۲ واحد درسی را طی ۴ سال (۸ ترم تحصیلی) بگذرانند:
- دروس عمومی: ۲۴ واحد
- دروس پایه: ۴۱ واحد
- دروس تخصصی: ۴۳ واحد
- کارآموزی: ۲۴ واحد
دانشجویان در سال سوم وارد دوره کارورزی می‌شوند و پس از اتمام کارشناسی هم امکان گذراندن دوره طرح اختیاری وجود دارد. هرچند این دوره اختیاری است اما از آن‌جایی که برای دریافت مجوز مطب نیاز به تجربه کاری ۶ سال در شهرهای بزگرو جود دارد که در صورت گذراندن طرح در مناطق محروم این مدت به ۳ سال کاهش پیدا می‌کند.
دروس رشته فیزیوتراپی
نگاهی به جدول دروس رشته فیزیوتراپی بیندازید و آن را با رشتههای دیگر مقایسه کنید تا با فضای کلی این رشته در دانشگاه و مباحثی که یک فیزیوتراپیست باید به آن‌ها مسلط باشد آشنا شوید. این اطلاعات به یک جمع‌بندی بهتر برای انتخاب رشته و تصمیمی عاقلانه کمک می‌کنند.
| دروس پایه | فیزیک برای فیزیوتراپی، فیزیولوژی عمومی، فیزیولوژی عصب و عضله، تشریح سر و گردن و تنه، تشریح اندام فوقانی، تشریح اندام تحتانی، تشریح اعصاب، تشریح سطحی بدن، بافت‌شناسی، آسیب‌شناسی، کمک‌های اولیه، روانشناسی عمومی بیماران، روانپزشکی، ژنتیک، بیماری‌های مغزو اعصاب، بیماری‌های قلبی و عروقی و تنفسی، بیماری‌های روماتیسمی و پوستی، جراحی عمومی، ارتوپدی، رادیولوژی |
| دروس تخصصی | زبان تخصصی، اصول توانبخشی و فیزیوتراپی، فیزیوتراپی در بیماری‌های مغزو اعصاب، فیزیوتراپی در بیماری‌های قلبی و عروقی و تنفسی، فیزیوتراپی در بیماری‌های روماتیسمی و پوستی، فیزیوتراپی در بیماری‌های جراحی، فیزیوتراپی در بیماری‌های ارتوپدی، کینزیولوژی و بیومکانیک (کلیات اندام فوقانی)، کینزیولوژی و بیومکانیک (اندام تحتانی)، کینزیولوژی و بیومکانیک (ستون مهره‌ای)، تمرین درمانی (اصول تمرین درمانی)، تمرین درمانی (روش‌های اختصاصی تمرین درمانی)، تمرین درمانی در بیماران فلج نیمه بدن، تمرین درمانی در بیماران فلج مغزی، الکتروتراپی (عوامل حرارتی)، الکتروتراپی (تحریک‌کننده‌های الکتریکی)، وسایل کمکی و اندام‌های مصنوعی، ارزشیابی دستگاه عضلانی – اسکلتی، ماساژ و موبیلیزاسیون اندام‌ها |
| کارآموزی | کارآموزی در عرصه مستقل، کارآموزی در عرصه بیماری‌های مغز و اعصاب، کارآموزی در عرصه بیماری‌های ارتوپدی، کارآموزی در عرصه ترمیمی و سوختگی، کارآموزی در عرصه بیماری‌های روماتیسمی و پوستی، کارآموزی در عرصه بیماری‌های کودکان، کارآموزی در عرصه بیماری‌های قلب و عروق و تنفس، کارآموزی در عرصه بیماری‌های سرپایی، کارآموزی در عرصه مشاهده بالینی |
طرح رشته فیزیوتراپی
در دوره کارآموزی رشته فیزیوتراپی هم دانشجویان باید در بخش‌های مختلف درمانی ازجمله بخش اطفال، سالمندان، ارتوپدی و بیماری‌های مستقل به مشاهده بیماریها و بعد ارائه و تمرین درمان بپردازند. دانشجویان همچنین باید در درمان بیماری‌های ناشی از سوختگی، قلب و عروق، بیماری‌های تنفسی و اعصاب مشارکت کرده و دوره‌های کارآموزی را بگذرانند.
ادامه تحصیل در رشته فیزیوتراپی
بعد از اتمام دوره کارشناسی، دانشجویان می‌توانند در مقطع ارشد و در طی دو سال در یکی از گرایش های رشته فیزیوتراپی ادامه تحصیل بدهند:
- گرایش فیزیوتراپی ورزشی
- گرایش فیزیوتراپی
امکان ادامه تحصیل در مقطع دکتری و در گرایش‌های آناتومی، تشریح و فیزیوتراپی و فیزیولوژی برای دانشجویان فیزیوتراپی فراهم است. البته اگر به این شغل علاقه دارید، بد نیست اطلاعاتی هم راجع به رشته اعضای مصنوعی کسب کنید برای شناخت این رشته مقاله رشته اعضای مصنوعی را مطالعه کنید.
بهترین دانشگاه های رشته فیزیوتراپی
دانشگاه‌های زیادی رشته ی فیزیوتراپی دارند اما از این بین میتوان مراکز زیر را به عنوان بهترین دانشگاه های فیزیوتراپی ایران نام برد:
- دانشگاه علوم پزشکی تهران
- دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
- دانشگاه علوم پزشکی مشهد
- دانشگاه علوم پزشکی تبریز
- دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز
بازار کار رشته فیزیوتراپی
دانشجویان رشته ی فیزیوتراپی بعد از پایان دوره تحصیلی می‌توانند در مراکز توانبخشی، بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها مشغول به کار شوند. همچنین می‌توانند به‌صورت خصوصی کلینیک یا مطب خودشان را دایر کنند یا به عنوان فیزیوتراپ خصوصی راهی خانه‌ی بیماران کم‌توان شوند. با توجه به بالا رفتن سن جمعیت کشور و افزایش سالمندان، شیوع کم تحرکی و چاقی، افزایش توجه خانواده‌ها به نقص‌های جزئی اسکلتی و تلاش برای رفع آن‌ها، بازار کار رشته فیزیوتراپی هنوز اشباع‌نشده است و فارغ‌التحصیل این رشته می‌توانند آینده مالی مناسبی داشته باشند.
دانشجویانی که تا مقطع دکتری فیزیوتراپی به تحصیل ادامه دهند هم می‌توانند به‌عنوان کادر آموزشی در مؤسسات آموزش عالی و دانشگاه‌ها استخدام شوند. در گرایش فیزیوتراپی ورزشی می‌توانید به‌عنوان کارشناس فیزیوتراپی ویژه ورزشکاران کارتان را ادامه بدهید که در صورت تجربه کافی درآمد خوبی دارد. توصیه می‌کنیم برای مقایسه این شغل با سایر رشتههای تجربی مقاله شغل های رشته تجربی را هم بخوانید.
درآمد رشته فیزیوتراپی
درآمد فیزیوتراپی هم مثل بسیاری از شغل‌ها و رشته‌ها به موارد مختلفی مانند سطح تحصیلات، میزان تجربه، میزان تخصص، مدت زمان کار، شهر، محل کار و حوزه درمانی بستگی دارد. اما به طور کلی و براساس آنچه که در سایت‌های آماری توسط دانشجویان رشته فیزیوتراپی ثبت شده است، در این رشته میتوان از حداقل حقوق وزارت کار تا ۷۰ میلیون تومان درآمد داشت.
وظایف یک فیزیوتراپ چیست؟
تخصص های فیزیوتراپی بسیار گسترده هستند و یک کارشناس رشته فیزیو تراپی ماهر می‌تواند در چندین و چند شاخه به بیماران کمک کند. فیزیوتراپیست در کمک به کنترل و درمان علائم و عوارض بیماری‌های زیادی تخصص دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- آرتروز
- آرتریت
- تضعیف اعصاب
- انواع اختلالات جسمی
- اختلالات جنسی
- مشکلات حرکتی
- مشکلات اطفال مانند سندرم ارب
- تورب تیکولی
- کف پای صاف
- کاهش آثار جانبی انواع سکته‌ها
- بیماری‌های دوران سالمندی
- مشکلات اسکلتی و عضلانی ناشی از حوادث
کارشناس فیزیوتراپی برای درمان تمام این بیماریها از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند. گاهی به سراغ استفاده از وسایلی مثل قرقره یا انواع وسایل بدن‌سازی می‌روند (مکانوتراپی) و گاهی از آب‌درمانی کمک می‌گیرند. با توجه به وخامت شرایط بیمار از روش‌هایی مثل امواج نوری، امواج مادون‌قرمز و لیزر نیز در فیزیوتراپی استفاده می‌کنند.
سخن پایانی
فیزیوتراپی یکی از رشتههای شاخه پیراپزشکی، تلفیقی بین پزشکی، کاردرمانی، توانبخشی و طب فیزیکی محسوب می‌شود. در این رشته تلاش بر این است که مشکلات جسمی، کم‌توانی‌های عصبی عضلانی یا بیماریها با کمترین تهاجم بهبود پیدا کرده یا درمان شوند. در این مطلب از هوش و درک بالا همچنین توانایی همدلی با بیماران به‌عنوان ویژگی‌های اصلی یک فیزیوتراپ گفتیم.
البته همان‌طور که اشاره شد توانایی‌های روحی و ذهنی صرفاً کافی نیست و برای تبدیل‌شدن قبل از هر چیز باید بتوانید با افزایش مهارت در دروس زیست‌شناسی، شیمی و فیزیک حداقل رتبه برای ورود به رشته فیزیوتراپی را به دست آورید.
سوالات متداول
- فیزیوتراپی پیراپزشکی است؟
بله رشته فیزیوتراپی جزو مجموعه پیراپزشکی محسوب می‌شود. - از چه رشته ای میتوان وارد فیزیوتراپی شد؟
فیزیوتراپی از رشتههای تجربی و شاخه پیراپزشکی است. - آیا رشته فیزیوتراپی بدون کنکور هم پذیرش دارد؟
خیر، در حال حاضر تنها راه ورود به این رشته شرکت در کنکور است. - فیزیوتراپی طرح دارد؟
بله طرح فیزیوتراپی اختیاری است. - آیا طرح رشته فیزیوتراپی اجباری است؟
خیر، دوره طرح نیروی انسانی فیزیوتراپی اختیاری است اما برای تأسیس مطب باید طرح طی شود. - طرح اجباری فیزیوتراپی چند سال است؟
برای تاسیس مطب فیزیوتراپی باید دوره طرح ۶ ساله (در شهرهای بزرگ) یا ۳ ساله (در مناطق محروم) طی شود. - فیزیوتراپی جزو پیراپزشکی است؟
بله فیزیوتراپی یکی از رشتههای شاخه پیراپزشکی است.
