رشته مهندسی برق (Electrical engineering) از پرطرفدارترین رشته های دانشگاهی ریاضی فیزیک است و بین دانش‌آموزان گروه ریاضی فیزیک طرفدار زیادی دارد. خیلی از دانش‌آموزها دوست دارند این رشته را در بهترین دانشگاه‌های ایران مثل دانشگاه شریف و دانشگاه علم و صنعت بخوانند. بنابراین اگر به آزمایش‌های برق کتاب فیزیک علاقه‌مند هستید و دوست دارید با مسائل ریاضی پیچیده سروکله بزنید، رشته مهندسی برق مناسب شما است. به طور کلی این رشته به موضوع‌هایی مثل سیگنال‌ها، ولتاژ و جریان می‌پردازد. یک مهندس برق باید بتواند سیگنال‌ها را به هم تبدیل کند.
معرفی رشته مهندسی برق
در اواخر قرن ۱۹ بود که کار در حوزه برق به میان آمد و پس از آن اختراع تلگراف، تولید، انتقل و توزیع برق مرحله به مرحله به پیدایش رشته مهندسی برق انجامید. شاید بتوان گفت ماهیت مهندسی برق ترکیبی از الکترومغناطیس، الکترونیک والکتریسیته است. اما به دلیل ارتباط این رشته با سایر رشتهها مانند مهندسی صنایع، مکانیک، مهندسی نفت و مهندسی پزشکی، زمینه‌های تحصیلی و کاری مهندسی برق بسیار گسترده و متنوع است.
رشته مهندسی برق مناسب چه کسانی است
مانند همه رشته های مهندسی، رشته مهندسی برق نیز نیاز به افرادی با استعدادهای زیر دارد:
- تفکر سیستمی
- ذهن تحلیل‌گر
- توانایی محاسباتی
- دید انتزاعی خوب
- روحیه همکاری
- ابتکار عمل
- قدرت تمرکز بالا
از نظر درسی کاملا بستگی به گرایش و رشته مورد نظرتان دارد که در چه دروسی باید قوی باشید. اما به طور کلی در تمام رشتههای ریاضی، محاسبات، درس ریاضی و فیزیک مهم هستند. بنابراین باید استعداد و علاقه به این مباحث داشته باشید.
برای قبولی در رشته برق چه درس هایی در دبیرستان بخوانیم
برای قبولی در این رشته باید ریاضی و فیزیک‌تان خوب باشد و بتوانید مسائل متنوع را تحلیل کنید. رشته مهندسی برق به سخت‌ترین رشته ریاضی فیزیک معروف است، بنابراین بعد از قبولی در این رشته باید خودتان را برای درس‌های سخت آن آماده کنید. برای اینکه روند مطالعاتی خود را در دروس مهم برای رشته برق برنامه‌ریزی کنید، سری به مطالب روش مطالعه عربی و روش مطالعه ریاضی بزنید.
دروس رشته مهندسی برق
بسیاری از دانشجوها و اساتید رشته مهندسی برق معتقدند که این رشته سخت‌ترین رشته گروه ریاضی و درس‌های سنگینی دارد. درس‌های رشته مهندسی برق در ترمهای اول درس‌های عمومی و پایه مانند ریاضی، برنامه‌نویسی، فیزیک، دیفرانسیل و آمار و احتمالات هستند. درس‌های اصلی رشته برق از ترم سوم به بعد شروع می‌شود و باید واحدهایی مثل مدار، الکترونیک، ماشین‌های الکترونیکی و تجزیه و تحلیل سیگنال‌ها را بخوانید. از ترم شش به بعد درس‌ها تخصصی‌تر می‌شوند و دانشجویان باید بعد از دو سال، گرایش خود را انتخاب کنند.
واحدهای درسی رشته مهندسی برق
دانشجویان رشته برق طی ۸ ترم تحصیلی (۴ سال)، ۱۴۶ واحد درسی را می‌گذارنند:
- دروس عمومی: ۲۶ واحد
- دروس پایه: ۲۶ واحد
- دروس اصلی: ۵۱ واحد
- دروس الزامی: ۲۳ واحد
- دروس انتخابی: ۶ واحد
- دروس اختیاری: ۱۴ واحد
در جدول زیر به تفکیک گرایش و دروس مشترک، عناوین واحدهای درسی رشته مهندسی برق را آورده‌ایم تا با نگاهی به آن، بتوانید تا حدی تفاوت گرایش‌های رشته برق را درک کنید.
| دروس عمومی رشته مهندسی برق | زبان انگلیسی، تربیت بدنی، آزمایشگاه فیزیک، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، قرآن، زبان فارسی، دانش خانواده و جمعیت |
| دروس مشترک رشته مهندسی برق | نقشه‌کشی مهندسی، احتمال مهندسی، ریاضیات مهندسی، آشنایی با مهندسی برق، مدارهای الکتریکی، الکترومغناطیس، سیگنال‌ها و سیستم‌ها، ماشین‌های الکتریکی، سیستم‌های دیجیتال، محاسبات عددی، آزمایشگاه مدارهای الکتریکی و اندازه‌گیری، آزمایشگاه سیستم‌های دیجیتال، ریاضی عمومی، فیزیک، معادلات دیفرانسیل، برنامه‌نویسی کامپیوتر، زبان تخصصی برق، آزمایشگاه فیزیک، کارگاه عمومی، سیستم‌های کنترل خطی، اصول سیستم‌های مخابراتی، آزمایشگاه ماشین‌های الکتریمی، آزمایشگاه الکترونیک، تحلیل سیستم‌های انرژی الکتریکی، آزمایشگاه سیستم‌های کنترل خطی، اقتصاد مهندسی، کارگاه برق، کارآموزی، پروژه |
| دروس اختصاصی گرایش کنترل | سیستم‌های کنترل دیجیتال، جبر خطی، سیستم‌های کنترل مدرن، کنترل صنعتی، ابزار دقیق، ۵ درس انتخابی مرتبط با گرایش |
| دروس اختصاصی گرایش قدرت | الکترونیک صنعتی، ماشین‌های الکتریکی، تاسیسات الکتریکی، حفاظت و رله، ۵ درس انتخابی مرتبط با گرایش |
| دروس اختصاصی گرایش الکترونیک | مدارهای مخابراتی، طراحی سیستم‌های ریزپردازنده‌ای، مدارهای پالس و دیجیتال، الکترونیک آنالوگ، فیزیک الکترونیک، ۵ درس انتخابی مرتبط با گرایش |
| دروس اختصاصی گرایش مخابرات | پردازش سیگنال‌های دیجیتال، میدان‌ها و امواج، مخابرات دیجیتال، ریزموج و آنتن، مدارهای مخابراتی، ۵ درس انتخابی مرتبط با گرایش |
گرایش های مهندسی برق برای ادامه تحصیل
رشته مهندسی برق در دو سال اول کارشناسی پیوسته گرایشی ندارد و دانشجویان دروس عمومی و پایه را می‌گذرانند تا با گرایش‌ها بیشتر آشنا شوند. بعد از سال دوم میتوانند گرایش خود را از بین رشتههای مخابرات، قدرت، کنترل و الکترونیک انتخاب کنند. در مقاطع بالاتر نیز فارغ‌التحصیلان می‌توانن گرایش کارشناسی یا سایر گرایش‌ها را ادامه دهند.
مهندسی برق گرایش الکترونیک
گرایش الکترونیک به الکترون‌ها و حرکت‌شان، محیط‌های خلاء و نیمه‌رسانا می‌پردازد. معمولا فارغ‌التحصیل‌های این گرایش در زمینه ساخت قطعه‌های الکترونیک، طراحی مدار و کاربرد مداری قطعه فعالیت می‌کنند.
مهندسی برق گرایش مخابرات
گرایش مخابرات به ارتباط بین کاربرها مربوط می‌شود و از چهار بخش تشکیل شده است: فرستنده، مرحله‌ی میانی، گیرنده و گسترش شبکه. هر کدام از این بخش‌ها هم مباحث مربوط به خودشان را دارند. مثلاً در مرحله فرستنده، آنتن و نحوه ارسال اطلاعات بررسی می‌شود. نحوه دریافت و تشخیص در مرحله گیرنده است و مرحله میانی هم به خط انتقال و محاسبه‌های مرتبط می‌پردازد.
مهندسی برق گرایش قدرت
دانشجوهای رشته مهندسی برق گرایش قدرت، با نیروی الکتریکی سروکار دارند و باید نیروی الکتریکی را در مدارها تولید کنند و انتقال دهند. همچنین قدرت نیرو و چگونگی توزیع آن هم از وظایف یک مهندس برق با گرایش قدرت است.
مهندسی برق گرایش کنترل
گرایش کنترل یکی از جذاب‌ترین گرایش‌های مهندسی برق است و به فضاپیماها، موشک‌ها و هواپیماها مربوط می‌شود. مهندسان گرایش کنترل خروجی‌های سیستم‌ها را بررسی کرده و بر اساس اطلاعات به دست آمده به طراحی و مدیریت سیستم‌ها می‌پردازند. این سیستم می‌تواند در پالایشگاه، نیروگاه برق یا سیستم‌های ناوبری باشد.
مهندسی برق گرایش مکاترونیک
این گرایش از سال ۱۳۸۳ و فقط در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا ارائه می‌شود. در واقع مکاترونیک ترکیبی از رشتههای الکترونیک، مکانیک و کامپیوتر است. دانشجویان این گرایش با بررسی یکپارچه نسبت به سیستم‌های تشکیل‌دهنده اجزای الکترونیکی، سیتم کنترل، نرم‌افزارها و ساختار مکانیکی، طراحی، ساخت و مدیریت این سیستم‌ها را مدیریت می‌کنند.
سخت ترین گرایش مهندسی برق
اگر بخواهیم سخت ترین گرایش رشته برق از نظر دانشجویان را معرفی کنیم، باید بگوییم مخابرات معمولا چالشی‌تر از سایر گرایش‌ها گفته می‌شود.
دانشگاه های رشته مهندسی برق
اگر بخواهیم بر اساس یکی از معتبرترین نظام‌های رتبه‌بندی دنیا، دانشگاه‌های مهندسی برق را در ایران معرفی کنیم به لیست زیر می‌رسیم که در بین ۵۰۳ دانشگاه برتر جهان قرار دارند:
- دانشگاه صنعتی شریف
- دانشگاه تهران
- دانشگاه امیرکبیر
- دانشگاه صنعتی اصفهان
- دانشگاه علم و صنعت
- دانشگاه شیراز
- دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
- دانشگاه فردوسی
وظایف مهندس برق
وظایف مهندسان برق به گرایش و حوزه تخصصی که کار می‌کنند بستگی دارد. اما به طور کلی میتوان گفت آن‌ها انواع سیستم‌ها، دستگاه‌ها و تجهیزات مرتبط با صنعت الکترونیک، مخابرات، کنترل و دستگاه‌های الکتریکی را طراحی، نگهداری و تعمیر می‌کنند.
شغل های رشته مهندسی برق
سال‌های قبل تبلیغات زیادی برای رشته مهندسی برق انجام می‌شد؛ به همین دلیل خیلی از دانش‌آموزهای ریاضی بدون اینکه اطلاعاتی در مورد این رشته داشته باشند، در رشته مهندسی برق قبول شده و وارد بازار کار شدند و اعتقاد بر این بود که بازار کار این رشته اشباع شده است.
اما با گذشت زمان بقیه رشته های مهندسی هم بین دانش‌آموزها طرفدار پیدا کردند و دانش‌آموزها با توجه به علاقه و استعدادشان انتخاب رشته می‌کنند؛ بنابراین در حال حاضر موقعیت‌های شغلی خوبی برای رشته مهندسی برق در شرکت‌ها و صنایع مختلف وجود دارد.
از جمله این صنایع میتوان به نیروگاه‌ها، کارخانه‌های خودروسازی، انواع کارخانه‌های صنعتی، شرکت‌های تولید محصولات الکترونیکی، شرکت‌های کامپیوتری، سازمان‌های مخابراتی و صنایع نظام و دفاعی کشور اشاره کرد.
بازار کار رشته مهندسی برق
فارغ‌التحصیل‌های رشته مهندسی برق با توجه به گرایش و علاقه‌شان میتوانند در بخش‌های مختلف کار کنند. اگر به کارهای مخابراتی علاقه دارید، می‌توانید در قسمت مخابراتی شرکت‌های مختلف کار کنید. مهندس‌های برق با گرایش قدرت، جذب نیروگاه‌های برق و وزارت نیرو می‌شوند و کسانی هم که به گرایش الکترونیک علاقه دارند، در زمینه طراحی بردهای الکترونیکی و برنامه‌نویسی کار می‌کنند.
طبق آمارهای مربوط به استخدام فارغ‌التحصیل‌های رشته مهندسی برق، گرایش کنترل این رشته بازار کار بهتری نسبت به بقیه گرایش‌ها دارد. اگر بعد از کارشناسی، در مقطع ارشد گرایش کنترل را انتخاب کنید، می‌توانید در بخش نظارت و کنترل سیستم‌ها و طراحی سیستم‌های کنترلی مشغول به کار شوید.
برای اینکه بتوانید در هر کدام از این بخش‌ها مشغول به کار شوید، باید درس‌های مقطع کارشناسی را به خوبی یاد بگیرید و به نرم‌افزارهای مهندسی برق مسلط شوید. همچنین تسلط بر زبان انگلیسی و زبا‌ن‌های برنامه نویسی مثل زبان C و متلب به رشد شغلی شما کمک میکند. در سال‌های اخیر با رشد بورسیه‌های صنعتی و رشته های بورسیه دار ریاضی، بسیاری از شرکت‌های تولیدی دانشجویان رشته‌ی برق را بورسیه می‌کنند.
درآمد رشته مهندسی برق
در صورتی که به عنوان مهندس برق در شرکت‌های دولتی مشغول به کار شوید، طبق وزارت کار حقوق دریافت می‌کنید. حقوق وزارت کار هم هر سال با توجه به شرایط تغییر میکند. اگر بتوانید مهارت‌های خودتان را افزایش دهید و به نرم‌افزارهای مهندسی برق مسلط شوید، می‌توانید در شرکت‌های خصوصی کار کنید و حقوق خوبی هم بگیرید.
بر اساس آنچه در آگهی‌های سایت‌های کاریابی می‌بینیم، به طور میانگین حقوق مهندسان برق ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان در ماه است. این حقوق با توجه به مهارت و سابقه کار می‌تواند کمتر یا بیشتر از میانگین باشد.
رتبه و درصد لازم برای قبولی در مهندسی برق
برای اینکه بتوانید رشته مهندسی برق را در دانشگاه‌های مطرح کشور بخوانید، باید درصدهای همه دروس‌تان تقریبا بالا باشد. طبق آمار قبولی سال تحصیلی سال‌های قبل، قبولی این رشته در دانشگاهی مثل دانشگاه علم و صنعت به رتبه دو رقمی و سه رقمی احتیاج دارد.
اما رتبه‌های چهار رقمی هم میتوانند در این رشته در دانشگاه‌هایی مثل شهید بهشتی، خواجه نصیر، دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه شیراز قبول شوند.
نظرات دانشجویان در مورد رشته مهندسی برق
بیشتر دانشجوها و استادهای رشته مهندسی برق معتقدند که این رشته آینده تحصیلی خیلی خوبی در ایران و کشورهای خارجی دارد. طبق نظر برخی، این رشته سخت‌ترین و چالشی‌ترین زمینه تحصیلی است. اغلب دانشجویان معتقدند که باید قبل از ورود به دانشگاه حسابی در دروی ریاضی و فیزیک قوی باشید تا در دوران دانشگاه دچار مشکل نشوید.
سخن پایانی
رشته مهندسی برق محبوب‌ترین و سخت ترین رشته مهندسی است و هر سال دانشجوهای زیادی برای قبولی در این رشته با یکدیگر رقابت می‌کنند. ما در این مقاله سعی کردیم اطلاعات لازم برای انتخاب رشته مهندسی برق و ورود به این رشته را ارائه دهیم. امیدواریم با داشتن این اطلاعات بتوانید با چشمانی باز رشته و شغل آینده‌تان را انتخاب کنید.
سوالات متداول
- مهندسی برق چند سال طول می کشد؟
در حالت عادی این رشته چهار سال یعنی ۸ ترم تحصیلی طول میکشد و ترمهای آخر هم به ارائه پروژه اختیاری و کارآموزی اختصاص پیدا میکند. - سخت ترین گرایش مهندسی برق کدام است؟
سختی یا آسانی رشتهها بیشتر به توانمندیها و علایق دانشجو مربوط است. اما گرایش مخاربرات با توجه به اینکه محاسبات پیچیدهتر، مفاهیم انتزاعی و نیاز به فیزیک پایه قوی دارد، برای برخی مشکلتر است. از طرفی اگر از آن دسته دانشاموزان هستید که ریاضیات و محاسبات برایتان سخت است، شاید در گرایش کنترل با چالش بیشتری روبرو شوید. - بهترین گرایش مهندسی برق کدام است؟
از نظر شرایط کار و درآمد، الکترونیک و مخابرات به دلیل رشد صنایع وابسته در ایران و همچنین گرایش کنترل به دلیل وجود صنایع وابسته به نفت و پتروشیمی، گرایش کنترل وضعیت شغلی بهتری دارند. - آیا رشته مهندسی برق سخت است؟
پاسخ این سوال نسبی است و به وضعیت درسی و توانمندیهای هر فرد برمیگردد. اما به طور کلی اگر میزان محاسباتی و تحلیلی بودن، انتزاعی و ریاضیاتی بودن را معیارهای سختی یک رشته در نظر بگیریم، میتوان گفت بله مهندسی برق یکی از رشتههای سخت ریاضی است.
