خرید کردن برای بزرگسالان یک تفریح و فرآیند خوشایند محسوب می‌شود. اما چرا کودکان گاهی در این تفریح، همه جا را روی سرشان می‌گذارند؟! فریاد می‌کشند، می‌خواهند به این طرف و آن طرف بدوند؟ و درخواست خرید هرچیزی را دارند؟ بدتر از آن، اینکه احتمالا والدین به سختی بتوانند کودکان را در این شرایط کنترل و مدیریت کنند. چون از قبل برای این شرایط آمادگی ذهنی پیدا نکرده‌اند. در این مقاله می‌خواهیم نگاهی بیندازیم به اینکه اصلا چرا با کودکان خرید کنیم؟! و چگونه می‌توانیم با آموزش، خرید با کودکان را به یک تجربه خوشایند برای او و خودمان تبدیل کنیم.
مزایای آموزش خرید به کودکان
راحت‌تر نیست اگر کودک را به خرید نبریم؟ اگر کودک نداند خرید کردن چگونه است؟ بازار چگونه جایی است؟ شاید، گاهی بهتر است کودک را با خودتان به خرید نبرید که در ادامه گفته‌ایم. اما کودکی بهترین سن برای یادگیری کودکان و تمرین کردن مهارتهای اولیه است. از طرفی نحوه برخورد شما برای خرید کردن با کودکان یا آموزش خرید به کودکان دلایل متعددی برایتان داریم:
- یاد می‌گیرند هر کاری قواعد و قانونی دارد.
- توجه به قوانین را یاد می‌گیرند.
- خرید کردن فرصت خوبی برای آموزش سواد مالی به کودکان است.
- کودک یاد می‌گیرد باید برای برخی از خواسته‌ها، صبر کند.
- همکاری و همراهی با دیگران را در خرید کردن تمرین می‌کند.
- برای صحبت کردن با غریبه‌ها اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنند.
- استقلال در اعلام نظر و درخواست را یاد می‌گیرند.
- آموزش مفهوم زمان به کودکان با کمک فعالیت‌هایی مثل خرید کردن و در کنار مفاهیمی مانند صرفه‌جویی، برنامه‌ریزی مالی و صبر کردن اتفاق می‌افتد.
- مسئولیت پذیری کودکان با خرید کردن و انتخاب‌های آزادانه‌ای که دارد، تقویت می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: تقویت اعتماد به نفس کودکان
بهترین زمان برای خرید رفتن با کودک
برای برنامه‌ریزی زمان خرید رفتن با کودکان نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
- کودک قبل از خرید، غذا خورده باشد اما نه بلافاصله.
- قبل از خرید کردن، مطمئن شوید کودک استراحت یا خواب شبانه کافی داشته است.
- مواقعی که می‌دانید فرزندتان خسته است خرید نروید.
- بلافاصله بعد از بیدار شدن کودک، زمان مناسبی برای خرید رفتن نیست.
- کودک را از پای برنامه یا بازی مورد علاقه‌اش به خرید نکشانید.
- زمانی به خرید بروید که بازار مدنظرتان خلوت‌تر و آرام‌تر باشد.
- زمانی را انتخاب کنید که دمای هوا مناسب، نه سرد و نه گرم و تابش آفتاب متعادل باشد.
- رفتارهای اجتماعی و تعاول کردن با دیگران بهبود می‌یابند.
قوانین خرید برای کودکان
اگر از قبل به کودکان هیچ آموزشی در مورد خرید کردن نداده‌اید، او نمی‌داند با چه شرایطی روبرو است و چه اتفاقاتی می‌افتد. درباره زمان بیرون از خانه بودن و مشغول بودن شما چیزی نمی‌داند. درباره برخورد با فروشنده‌ها و دست نزدن به اجناس، هیچ برداشتی ندارد. بنابراین قوانینی را از قبل برای کودک تعریف و تمرین کنید که در زمان خرید با گفتن یک جمله یا عبارت شما، ذهن کودک را به سمت قانون ببرد و جای بهانه‌گیری باقی نگذارد.
قبل از خرید لیست بسازید
چهارچوب‌ها در ذهن کودکان نقش می‌بندند و معمولا در زمان بهانه‌گیری به کنترل رفتارشان کمک می‌کنند. اما اگر همیشه همه خواسته‌های کودک را فراهم کرده‌اید، شاید این راه چندان کمک‌کننده نباشد.
- قبل از رفتن به خرید، همه چیزهایی که فکر می‌کنید کودک ممکن است برای خریدشان بهانه‌گیری کند را بنویسید.
- با کودک راجع به این لیست صحبت کنید.
- درباره ضروری یا غیر ضروری بودن لیست خرید حرف بزنید.
- یک لیست نهایی بنویسید.
- با هم قول و قرار بگذارید که خارج از لیست خرید چیزی درخواست نکند.
- برای خودتان هم در کنار کودک لیست خرید بنویسید.
- یک راه جذاب هم این است که از او بخواهید نقاشی هر درخواست را کنارش بکشد.
- از سن ۴ سالگی که کودک مفهوم پسانداز را درک می‌کند، می‌توانید از پول توجیبی خود کودک برای خریدهایش استفاده کنید.
قبل از خرید خوراکی درست کنید
اگر کودک سیر باشد، معمولا به ندرت برای خرید خوراکی بیقراری می‌کند.
- حتی اگر خرید کوتاهی دارید، مقداری خوراکی سالم و مورد علاقه فرزندتان را همراه ببرید.
- بهتر است خوراکی را با خود او آماده کنید.
- به کودک بگویید که قرار است این خوراکی را حین خرید کردن بخورد.
- می‌توانید چند مدل خوراکی مختلف را در حجم کم آماده کنید تا کودک احساس انتخاب داشته باشد.
- می‌توانید یک منو هم برای خوراکی‌ها تهیه کنید که بعدا به کمکتان می‌آید.
قوانین محافظت از کودک در هنگام خرید
کودکان باید یاد بگیرند که چگونه از خودشان در محیط بیرون و مکان‌های شلوغ محافظت کنند. یادگیری این مهارت نیز با بازی کردن بالاتر می‌رود:
- هر وقت از من جلوتر رفتی باید صبر کنی تا بهت برسم.
- نباید بیشتر از ۵ قدم از من جلو باشی پس قدم‌هات رو بشمار.
- جاهای شلوغ نباید دست مامان و بابا رو رها کنی.
- اگر جایی گم شدی، همونجا بمون و منتظرم باش.
- بدون اجازه مامان و بابا نباید از هیچکس خوراکی یا هدیه بگیری.
هرگز غریبه‌ها را با عناوین عمو یا خاله به کودک نشان ندهید چون کودک واقعا تصور می‌کند دیگران همینقدر به او نزدیک هستند.
آموزش خرید به کودکان
بازی‌های نقش آفرینی، بهترین راه برای آموزش هر مفهوم و قانونی به کودکان هستند. بنابراین بازی درباره خرید کردن، بهترین روش برای یادگیری قوانین خرید کردن، مفهوم پول و هرآنچه است که به خرید ربط دارد. مفاهیمی که درا دامه گفته‌ایم، برای همراهی موثر و بی‌دردسر کودکان در خرید کردن ضرورت دارند. می‌توانید حین بازی کودک را به جای نقش مادر بگذارید تا قوانین را با شما تمرین کند.
آموزش روش خرید کردن
سناریوهای مختلفی در نظر بگیرید و یک بار در نقش خریدار، یک بار در نقش بچه و یک بار در نقش والد بازی کنید. در سناریوهای مختلف رفتارها، خواسته‌ها و مشکلات احتمالی را بازی کنید و رفتار درست را به کودک یاد بدهید. پیام های حین بازی غیر مستقیم هستند و تاثیر بسیار بهتری روی کودک دارند. قوانین خرید، نحوه پرداخت پول و همه مسائل مربوط به خرید کردن را می‌توانید از این طریق با کودک تمرین کنید.
آموزش تفاوت های نیاز و خواسته
بدون نیازها نمی‌توان زندگی کرد اما خواسته‌ها را می‌توان به تعویق انداخت. این مفهوم ساده را با طراحی بازی و مثال‌های عینی به کودک یاد بدهید. مثلا یک لیست خرید با کودک بنویسید و درباره اینکه کدامیک فوری و ضروری هستند و کدامیک را می‌توان بعدا انجام داد صحبت کنید.
آموزش آداب خرید کردن
روی قوانین اسم بگذارید تا با گفتن اسم کودک سریعا به یاد آن بیفتد. این کار هم به نوعی بازی‌سازی است و باعث می‌شود کودک بهتر زیر بار قوانین برود. قانون دست چه می‌گوید:
- وقتی توی مغازه می‌رویم، به هیچ‌چیز بی‌اجازه دست نزن.
- قبل از دست زدن به هر وسیله‌ای از مامان و بابا یا صاحب مغازه اجازه بگیر: «میتونم این اسباب بازی رو بردارم؟».
اگر کودک قانون را رعایت نکرد کافی است به او بگویید قانون دست یادت نره.
الگوی خرید کردن
کودکان خصوصا در سنین پایین‌تر، بیشتر از رفتار و عملکرد والدین آموزش می‌بینند تا صحبت‌ها و نصیحت‌ها. بنابراین قبل از هر آموزشی، الگوی خوبی برای خرید کردن باشید. در مواقعی کنار کودک از اینکه چرا چیزی را نمی‌خرید (مثلا چون ضروری نیست)، از اینکه باید برای خرید چیزهای مورد علاقه‌تان کمی صبر کنید یا پول جمع کنید حرف بزنید.
بدقلقی کودک هنگام خرید
- کودکان از نظر جسمی زود خسته میشوند،
- خیلی از موقعیت‌ها و صحبت‌ها برایشان جذابیت ندارد،
- خرید بزرگترها برایشان بی‌مفهوم است،
- نیاز به رسیدگی‌های کوتاه‌مدت، دریافت توجه و بازی کردن دارند.
تا همینجا این دلایل کافی است که یک کودک حین گشت و گذار والدین در پاساژها و مغازه‌ها، احساس کلافگی کند. بنابراین قبل از هرچیز به یاد داشته باشید که این موضوع طبیعی است. اگر توصیه‌هایی که درباره زمان خرید کردن و آموزش آن به کودکان را در نظر بگیرید، بخش زیادی از این مشکلات پیش نمی‌آیند. اما راه های زیر را نیز می‌توانید امتحان کنید.
توضیح پیش از خرید
این راه بیشتر روش پیشگیری است، پس قبل از خرید رفتن حتما درباره اینکه با چه کسانی، چه مدت و برای خرید چه چیزهایی به بازار می‌روید برای کودک توضیح دهید. حتی اینکه با چه وسیله‌ای می‌روید، بازار چگونه جایی است و چه کارهایی نباید انجام دهید. در باید و نبایدها خودتان را هم شریک کنید تا کنجکاوی یا لجبازی کودک را برانگیخته نکنید.
مشارکت دادن کودک در خرید
این مورد هم راه خوبی برای سرگرم شدن کودک است. مثلا اگر قرار است ماکارونی انتخاب کنید، بگذارید کودک شکل آن را انتخاب کند. باز هم توصیه می‌کنیم از قبل اینکه چه چیزهایی را کودک می‌تواند انتخاب کند و چند تا می‌تواند بردارد را مشخص کرده باشید. یا وقتی بین دو خرید می‌خواهید انتخابی داشته باشید، در صورت امکان انتخاب را به کودک بدهید تا اعتماد به نفس و مسئولیت‌پذیری او رشد کند.
هدایت انرژی کودک
خشم و انرژی کودک را به سمت پیام‌ها و بازخوردهای مثبت ببرید. مثلا اگر کودک به شما مشت می‌زند، به او بگویید: «میخوایی با دستهای قوی که داری بهم کمک کنی خریدارو ببرم؟».
حق انتخاب دادن به کودک
حق انتخاب داشتن و احساس آزادی، میزان فشار ذهنی و کورتیزول خون را کمتر می کند بنابراین کودک قابل‌کنترل می‌شود. وقتی برای خرید چند وسیله یا خوراکی اصرار می‌کند، می‌توانید بین چیزهایی که می‌خواهد یا حتی بین خرید و کارهای دیگر مانند بازی کردن، انتخاب ایجاد کنید. به او بگویید فقط می‌تواند یکی را انتخاب کند.
خوراکی در منو نیست
اگر کودک چیزی خارج از منوی خوراکی‌هایی که با خودتان برده‌اید درخواست کرد، به جای مخالفت ساده، نمی‌خرم و نمی‌شود، یک جمله کافی است: متاسفانه چیزی که می‌گویی در منو نیست! وقتی قوانین را تبدیل به بازی کنید، پذیرش آن‌ها برای کودک راحت‌تر خواهد بود.
سخن پایانی
خرید کردن با کودکان می‌تواند یک ماجراجویی آموزشی باشد. کودکان حین خرید کردن، مفاهیم مختلفی مانند سواد مالی، همکاری، صبر کردن، همدلی، درخواست کردن، تنظیم هیجان و احترام به قوانین را یاد می‌گیرند. کافی است بدانید خرید کردن با کودکان در چه زمانی بهتر است. قبل از خرید چه کارهایی برای پیشگیری از بدقلقی فرزندتان انجام دهید و در نهایت اگر با رفتارهای عجیب و خواسته‌های غریب او حین بازارگردی روبرو شدید چه کنید. در مورد این موضوعات مفصل توضیح دادیم و امیدوارم به کارتان بیاید.
سوالات متداول
- آموزش خرید کردن به کودکان چه مزایایی دارد؟
خرید کردن با کودکان فرصت خوبی برای آموزش و تمرین مهارتهای مختلفی مانند مفهوم پول، پسانداز کردن، تفاوت نیاز و خواسته، احترام به قوانین، همراهی با دیگران، صبر کردن، تعامل و رفتارهای اجتماعی است. - بهترین موقع خرید کردن با کودکان چه زمانی است؟
زمان خلوت بودن محل خرید، متعادل بودن هوا و زمانی که کودک خواب و غذای کافی داشته است را برای خرید کردن با کودک انتخاب کنید. زمانی که کودک تازه ازخواب بیدار شده، تازه غذا خورده یا مشغول بازی و سرگرمی است برای خرید رفتن مناسب نیست. - علت بدرفتاری کودکان در خرید کردن چیست؟
کودکان زودتر خسته میشوند، بازار و پاساژها به اندازه بزرگترها برایشان جذابیت ندارد. از طرفی برای اینکه صبر کردن، درخواست کردن و نحوه انتخاب بین خواستههایشان را یاد بگیرند، نیاز به آموزش و تمرین قبلی دارند.
