همه نوجوانان به‌زودی وارد دوران جوانی و قبول مسئولیت‌های بزرگسالی میشوند. بعضی‌ها به دانشگاه می‌روند و برخی‌دیگر به‌فکر سربازی و ورود به بازار کار می‌افتند. به‌هرحال، آنها به‌زودی از جمع خانواده جدا میشوند. از سمت نوجوان، این جداشدن با رفتارهایی مانند تنها بیرون رفتن نوجوان و دیرآمدن به خانه به‌تدریج شروع می‌شود، اما از سوی والدین چطور؟ پدر و مادر با رفتارهایی مانند دیرآمدن نوجوان به خانه چه باید بکنند؟ آیا باید قوانین‌ومقررات رفتوآمد را سفت‌وسخت بگیرند یا نوجوان را آزاد بگذارند؟ ما در این مقاله قصد داریم به بررسی موشکافانه دیرآمدن نوجوان به خانه و نحوه برخورد درست والدین با آن بپردازیم.
دیرآمدن نوجوان به خانه؛ مسئله‌ای امنیتی یا رقابتی؟
البته که نه تمام ماجرا، اما بخشی از مسئله دیرآمدن به خانه به استقلال طلبی نوجوانان مربوط است. زورواجبار و هرآنچه با روحیه استقلالطلبی نوجوانان منافات داشته باشد، خط قرمزشان است. واکنش شما به این مسئله اهمیت زیادی دارد: اگر سخت بگیرید و انعطاف بهخرج ندهید، قطعا در تعیین مقررات ساعت رفتوآمد با فرزند نوجوان‌تان به مشکل می‌خورید.
در سوی مقابل، اگر از در گفتوگو و مذاکره وارد شوید، به توافقی دوجانبه می‌رسید. توافقی که هم به آرامش خاطر شما بیانجامد، هم ضامن امنیت فرزندتان باشد و هم مقدمات صمیمی شدن با فرزند نوجوان را فراهم کند. شما باید تمام تلاش‌تان را بکنید تا مسئله دیرآمدن نوجوان به خانه، به گفت‌وگویی برای افزایش امنیت‌خاطر خانواده و نوجوان تبدیل شود، نه مجادله‌ای بر سر اینکه حق با کیست!!!
پیشنهاد مطالعه: مدیریت اختلاف فکری والدین با فرزندان در سن بلوغ
علت دیر آمدن نوجوان به خانه چیست؟
دلایل دیرآمدن نوجوانان به خانه در ابتدا چندان پیچیده نیستند و همچنین ارتباط چندانی با سبک فرزندپروری شما ندارند. نیازهای اساسی نوجوانان مانند استقلالطلبی، وقتگذرانی با دوستان، میل به تجربه‌گرایی و خطرپذیری از علل عمده‌ی تا دیروقت بیرونماندن آنها هستند.
آنچه دراین‌میان نقشی تعیین‌کننده دارد، برخورد درست والدین با فرزندان در سن بلوغ و نحوه واکنش به چالش‌های این دوره سنی است. شکست در مدیریت این چالش‌های والدفرزندی، به‌چند دلیل باعث افزایش تخطی نوجوانان از قوانین ساعت رفتوآمد می‌شود:
لجبازی نوجوان
همان‌طور که گفتیم، بیتوجهی به نیاز نوجوانان به آزادی‌خواهی، آنها را رو در روی شما قرار می‌دهد. جنگ قدرتی شکل می‌گیرد که در آن هیچ‌کسی برنده رقابت نیست و نتیجه‌اش تنها لجبازی نوجوان و افزایش نافرمانی او است.
درک نامتقابل!!!
وقتی صرفا بر دغدغه‌های خودتان بهعنوان والدین تمرکز کنید و مسئله را از نگاه نوجوان نبینید، او احساس درک‌نشدن می‌کند. درنتیجه، او هم مثل خودتان رفتار می‌کند و نگرانی‌های شما را نادیده می‌گیرد. در چنین شرایطی، ارتباط با نوجوان به بن‌بست می‌خورد و هیچ‌کدام‌تان توان راضی‌کردن و راضی‌نگه‌داشتن دیگری را نخواهد داشت.
شکسته شدن حرمت‌ها و حریم‌ها
«آب که از سر گذشت، چه یک‌وجب چه صدوجب!»
وقتی قوانین رفتوآمد کاملا یک‌طرفه وضع شوند و انعطاف‌پذیری لازم را نداشته باشند، بالاخره روزی در هم می‌شکنند. اما اگر این قوانین با تعامل طرفین بنا نهاده شوند، همیشه می‌توان بر سر تغییرشان مذاکره کرد. علاوهبراین، تا زمانی که دوطرف بر سر یک قانون به‌توافق نرسند، جریمه‌های تخطی از قوانین معنا نخواهد داشت. مثلا اگر فرزندتان با ساعت 9 بهعنوان زمان بازگشت به خانه مخالف باشد، پس به جریمه‌های معین‌شده برای تخطی از آن هم اعتنایی نخواهد کرد. پس مراقب نحوه قانون‌گذاری و رفتار با نوجوان باشید.
پیشنهاد مطالعه: مصادیق و قوانین حریم خصوصی نوجوان
افزایش احتمال بهانهتراشی و دروغگویی
یکی‌دیگر از پیامدهای قانون‌گذاری سخت‌گیرانه و بی‌ملاحظه، افزایش بهانهتراشی نوجوان است. او یک‌شب به بهانه فلان جشن، شب دیگر به بهانه دیررسیدن اتوبوس و شب بعدی به بهانه ترافیک، دیر به خانه میآید.
اهمیت قانون‌گذاری برای دیر آمدن نوجوان به خانه
ورود شما به این صفحه و وقت‌گذاشتن برای خواندن این مقاله به‌خودی‌خود حاکی از اهمیتی است که برای تعیین قانون ساعت رفتوآمد فرزندتان قائلید. اما برای اینکه در قانون‌گذاری پای‌تان نلغزد و به‌بهترین‌‌نحو انجامش دهید، آگاهی کامل از فواید آن بی‌تاثیر نیست. پس به‌صورت گذرا اهمیت و فواید محدودیتگذاری برای دیرآمدن نوجوان به خانه را بیان می‌کنیم:
تضمین امنیت نوجوان
نوجوانان عاشق خطرکردن و تجربه‌گرایی‌اند. اگرچه سرکوب این نیاز شدنی و مطلوب نیست، اما محدودیتگذاری برای محافظت از امنیت‌شان ضروری است. به‌هرحال فرزندتان هنوز در مرحله نوجوانی است و تا رسیدن به بلوغ فکری لازم برای استقلال کامل فاصله دارد.
پیشنهاد مطالعه: از نکات سفر با نوجوان تا سن آمادگی تنها سفر کردن نوجوان
تقویت مدیریت زمان و مسئولیت‌پذیری
مدیریت زمان و مسئولیت‌پذیری از ضروری‌ترین مهارت های زندگی نوجوانان هستند. تعیین قانون‌ومقررات برای ساعت رفتوآمد، به نوجوانان در مدیریت زمان و آمادگی‌شان برای قبول مسئولیت‌ها و محدودیت‌های دنیای بزرگسالی کمک می‌کند.
آرامش خاطر والدین
هنگام دیرآمدن نوجوان به خانه، فکر والدین و خصوصا مادران هزارراه می‌رود. نگرانی والدین از امنیت و سلامت فرزندان، هم طبیعی و هم لازم است. وقتی نوجوان همیشه سرِ ساعت خاصی خانه باشد، استرس‌ها و نگرانی‌های والدین برای مراقبت از فرزند کمتر می‌شود.
حفظ ساختار و برنامه روزانه
دوره نوجوانی یکی از شلوغ‌ترین دوره‌های زندگی است. نوجوانان باید به مدرسه بروند، برای قبولی در دانشگاه درس بخوانند و به توسعه فردی خود بپردازند. علاوهبراین، تکانشگری و تصمیمگیری عجولانه از ویژگی‌های بارز نوجوانان است. مقررات رفتوآمد و دیگر محدودیت‌ها به زندگی‌شان نظم می‌دهد تا بتوانند سبک زندگی سالمی را در پیش بگیرند به اصول برنامه ریزی روزانه برای نوجوانان پایبند بمانند.
نحوه قانون‌گذاری برای محدودیت ساعت بیرون ماندن از خانه
برای اینکه قانون دیرنیامدن به خانه کارساز باشد و فواید پیش‌گفته را برای والدین، نوجوانان و خانواده به همراه آورد، باید به‌درستی صورت‌بندی و اجرا شود:
انعطاف پذیری در تعیین ساعت بازگشت به خانه
برخی والدین ساعتی مشخص را برای بازگشت به خانه مشخص می‌کنند، اما برخی‌دیگر، باتوجه به شرایط، ساعت را کم‌وزیاد می‌کنند: یک‌شب ساعت 10 معقول است و شبی‌دیگر رسیدن قبل از 12 هم قابل‌پذیرش است. انعطاف‌پذیری باعث تشویق نوجوان به مسئولیت‌پذیری در ازایِ دریافت امتیاز می‌شود.
دقت کنید که ساعت‌‌های معین‌شده تغییری نمی‌کنند (مثلا ساعت 9 امشب، هرگز 9:30 نمی‌شود)؛ بلکه شما از قبل و براساس مسائلی مانند خاص‌بودن یک‌شب، تعطیلات آخرهفته یا میزان مسئولیت‌پذیری فرزندتان در شب‌های قبل، ساعت دیرآمدن را عقب‌تر می‌برید. در تصمیمگیری نهایی بهتر است به عوامل مختلف دقت کنید:
- برنامه درسی و کاری نوجوان بر روز بعد
- میزان پختگی یا بلوغ فکری نوجوان
- امنیت همسایگان و محله
- سن‌وسال فرزند
مذاکره با نوجوان قبل از قانون‌گذاری
محدودیتگذاری را با مشورت و مذاکره با کودک و نوجوان شروع کنید. هدف از تعیین ساعت برای بازگشت نوجوان به خانه مراقبت از سلامت و امنیت او است. پس کاملا حق دارد که در فرآیند تصمیمگیری سهیم باشد. همان‌طور که شما از فرزندتان انتظار حرف‌شنوی دارد، خودتان هم باید به توقعات نوجوان از والدین توجه کنید.
تصمیمگیری براساس مقررات ساعت رفتوآمد دوستان
به مسائلی مانند نزدیکی و دوری خانه دوستان و قوانین رفتوآمد آنها هم دقت کنید. اگر ساعت بیرونماندن فرزندتان از دیگر دوستانش زودتر باشد، احتمالا به مشکل می‌خورید. شاید بد نباشد با والدین دوستان فرزندتان درباره قوانین رفتوآمد و دیگر محدودیت‌گذاری‌ها مشورتی داشته باشید.
انتظاراتتان را کاملا شفاف و واضح بیان کنید
هنگام صحبت درباره محدودیت ساعت بیرون ماندن و به‌صورت کلی آموزش قانون به کودکان، نکات مهم و انتظاراتتان را کاملا شفاف بیان کنید. فرزندتان باید:
- مرتب درباره مکان دورهمی‌های دوستانه و دیگر برنامه‌های خارج از خانه‌اش به شما اطلاع بدهد.
- شما را در جریان دیرکردن‌های احتمالی بگذارد و برای‌شان دلیل موجه داشته باشد.
- از پیامدها (جریمه‌ها)ی شکستن قوانین مطلع باشد.
نحوه برخورد با نوجوانی که دیر به خانه میآید
با تمام تمهیدات اندیشیده‌شده، باز هم احتمالا گهگاهی فرزندتان قوانین ساعت رفتوآمد را می‌شکند. در چنین شرایطی برای جلوگیری از تکرار مجدد این اتفاق چه باید کرد. در ادامه چند راهکار در این زمینه معرفی می‌کنیم:
پیامدهای تخطی از محدودیت ساعت دیرآمدن را اجرا کنید
اگر در مرحله قانون‌گذاری به‌خوبی عمل کرده و برای شکستن قانون ساعت رفتوآمد جریمه مشخص کرده باشید، در اولین گام باید آنها را اجرا کنید. هرگز نباید در این مرحله رحم‌ومروت نشان دهید، زیرا قانون، قانون است و شکستن آن عقوبت دارد. اتفاقا شما با این‌کار درس بزرگی برای ادامه زندگی به فرزندتان می‌دهید. البته دقت داشته باشید که میان جریمه و تنبیه نوجوان تفاوت وجود دارد.
درعین صمیمیت و حفظ آرامش، مقتدرانه واکنش نشان دهید
هنگام بازگشت نوجوان به خانه، ابتدا نگرانی‌تان از تاخیر و سپس خوشحالی‌تان از سالم‌وسلامت‌بودنش را بیان کنید. آن موقع شب نه شما آرامش و حوصله گفتوگو دارید و نه نوجوان تازه از راه‌رسیده. پس ادامه صحبت را به صبح موکول کنید. توضیح دهید که آزادی تابع مسئولیت است و شکسته‌شدن قوانین به‌معنای عدم آمادگی برای قبول مسئولیت و درنتیجه سلب امتیاز است. شما نباید به یکباره تمام امتیازات قبلی را سلب کنید، بلکه طبق جریمه‌ها تعیین‌شده، مثلا زمان دیرآمدن به خانه را نیمساعت کاهش دهید.
بایکدیگر حل مسئله را تمرین کنید
همیشه از تهدید‌های تربیتی و چالش‌های والدفرزندی بهعنوان فرصتی برای آموزش‌وپرورش فرزندتان استفاده کنید. این مسئله در مورد تخطی نوجوان از قانون ساعت دیرآمدن به خانه هم صدق می‌کند. شما می‌توانید با همفکری یکدیگر، راهی برای پیشگیری از تکرار مجدد این مسئله پیدا کنید؛ مثلا
- به فرزندتان بگویید که زنگ هشدار گوشی‌اش را روی 30دقیقه قبل از پایان مهلت قانونی بیرونماندن تنظیم کند تا فراموشش نشود.
از خودِ نوجوان هم نظرخواهی کنید و بااستفاده از بارش فکری، بهترین راه‌حل‌های مسئله را بیابید.
سخن پایانی
دیرآمدن نوجوان به خانه برای خودش خطرناک و برای شما مخلّ آرامش است. پس قانون‌گذاری برای ساعت دیرآمدن به خانه اهمیت زیادی دارد. البته رسیدن به توافقی موردقبول و قابل اجرا با نوجوانان کار آسانی نیست. تازه اگر زیادی سخت بگیرید، نتیجه‌اش لجبازی نوجوان و افزایش مشکلاتی مانند دیرآمدن نوجوان به خانه می‌شود. قانون‌گذاری برای محدودیت بیرونماندن شبانه باید طبق اصولی ازجمله انعطاف‌پذیری انجام شود. باوجود این تمهیدات، باز هم گاهی نوجوان دیرتر از ساعت مقرر به خانه میآید. در چنین مواقعی، شما باید درعین حفظ آرامش، قاطعانه با این مسئله برخورد و جریمه‌های تخطی از آن را اجرا کنید.
سوالات متداول
- چرا نوجوان دیر به خانه میآید؟
اکثر علل آن به نیازهای دوران نوجوانی مانند روحیه استقلالطلبی، تمایل به وقتگذرانی با دوستان و افزایش خطرپذیری مرتبط است. اگر به این نیازها بیتوجهی شود، موارد دیگری مانند لجبازی و بهانهتراشی هم به دلایل دیرآمدن نوجوان اضافه میشوند. - با دیرآمدن نوجوان به خانه چه کنیم؟
بهترین راهکار برای جلوگیری از این مسئله، تعیین پیامد (جریمه) برای دیرآمدن است. بهعنوان مثال، با هربار دیرآمدن نوجوان به خانه، نیمساعت از مهلت قانونی بیرونماندن شبانه را کاهش دهید. - چگونه برای ساعت رفتوآمد نوجوان قانون بگذاریم؟
در تعیین ساعت بازگشت به خانه انعطاف بهخرج دهید، قبل از محدودیتگذاری با فرزندتان دراینباره گفتوگو کنید. به مهلت قانونی بیرونماندن دوستانش در تصمیمگیری دقت کنید، انتظاراتتان را شفاف بیان کنید و برای تخطی از آنها جریمه بگذارید.
