براساس نظرسنجی‌ها‌ی صورت‌گرفته از داوطلبان کنکور انسانی، سوالهای فلسفه بیشترین درجه‌ی سختی را در بین درس‌های کنکور انسانی داشته‌اند! از نظر 54درصد داوطلبان کنکور انسانی در اردیبهشت 1403، سوالهای درس فلسفه دشوارتر از حد انتظار درجه‌بندی شده‌اند. این مسئله باعث نگرانی پشت‌کنکوری‌های انسانی شده و آن‌ها را به‌دنبال راه چاره‌ای برای افزایش کیفیت مطالعهی فلسفه انداخته است. به‌همین‌دلیل، ما در این مقاله قصد داریم در ادامه‌ی مقاله روش مطالعه کنکور انسانی، با بررسی سوالهای درس فلسفه در کنکور اخیر، راهکارهای درست مطالعه درس فلسفه برای کنکور را بررسی کنیم.
دلیل افزایش درجه‌ی سختی سوالات کنکور فلسفه برای داوطلبان
برای حل هر مشکلی ابتدا باید به‌سراغ فهم علتش برویم. آیا درس فلسفه به‌خودی‌خود درس سختی است؟ شیوه‌ی طراحی سوالات باعث سختی این درس در کنکور شده است؟ یا مسئله از جای دیگری آب می‌خورد و مشکل اصلی روش مطالعهی نادرست کنکوری‌ها در درس فلسفه است؟ بیایید ابتدا کمی به جواب این سوالها فکر کنیم:
درس فلسفه به‌دلیل مفاهیم نامانوس و انتزاعی‌اش از قدیم‌الایام برای کنکوری‌های انسانی سخت و پرچالش بوده است، اما مشکل اصلی چیز دیگری‌ست: وقتی سوالات کنکوری امسال را با دوره‌های قبل مقایسه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که درجه‌ی سختی و پیچیدگی سوالهای درس فلسفه نسبت به نوبت‌های قبل بیشتر شده است. این مسئله ناهمخوانی‌هایی را بین روش مطالعهی درس فلسفه توسط داوطلبان با نحوه‌ی طراحی سوالها توسط طراحان ایجاد کرده است. سوالها به‌شدت مفهومی و ترکیبی شده‌اند، اما روش مطالعهی درس فلسفه توسط داوطلبان هنوز بهصورت سنتی و حفظ‌کردنی‌ست. برای حل این مشکل چه باید کرد؟
روش خواندن فلسفه برای کنکور را تغییر دهید
باتوجه به تغییر رویه‌ی طراحان سوال، دیگر نمی‌توان با روخوانی و خواندن ریز‌به‌ریز کتاب درسی درصد بالایی از سوالهای فلسفه را جواب داد. شما باید بتوانید خودتان را با تغییرات صورت‌گرفته (افزایش تست‌های کاملا مفهومی) سازگار کنید. بیایید ابتدا کمی این تغییرات صورت‌گرفته را باتوجه به سوالهای درس فلسفه در کنکور اخیر تحلیل کنیم:
روش مطالعه فلسفه؛ یک مثال عالی و الهام‌بخش
سوال 134 دفترچه‌ی دوم کنکور انسانی که به درس فلسفه تعلق دارد، مثالی بسیار عالی برای آگاهی از نحوه‌ی طراحی سوالهای این درس است:
اگر کسی بگوید که «هیچ شناختی ممکن نیست»، لازمه‌ی منطقی آن این است که…..
- شناخت یک امر را پذیرفته است.
- خطاپذیری شناخت را پذیرفته است.
- یک امر بدیهی را انکار کرده است.
- هیچ‌کاری نمی‌تواند انجام دهد.
حالا کتاب را باز کنید و به‌دنبال جواب این سوال بگردید! مطمئنا جوابی پیدا نمی‌کنید، مگر با ذهن تحلیلی خودتان متن سوال را بکاوید. حالا برویم سراغ تحلیل: هر وقت زبان بچرخانیم و به‌جز گزاره‌هایی که شامل شاید، اما، اگر و جز این می‌شوند، حرفی بزنیم، در حال بیان یک شناخت‌ایم. اینکه «هیچ شناختی ممکن نیست»، یک گزاره و باور شناختی‌ست. پس جواب سوال بالا «گزینه‌ی 1» است.
چگونه درس فلسفه را کنکوری بخوانیم | تحلیل سوالی دیگر
کدام تشبیه برای بیان نسبت میان حقیقت انسان با بدنش، نزد معتقدین به «انسان تک‌ساحتی»، مناسب‌تر است؟
- راننده اتومبیل با اتومبیلش
- آب با اجزای تشکیل‌دهنده‌اش
- جوانه با بذری که از آن سر می‌زند
- بخار آب با ظرفی که آن را به حرکت وا می‌دارد
حتی خواندن متن سوال هم کمی سخت است، چه برسد به جواب‌دادن به آن! اما اگر تعریف انسان تک‌ساحتی را بدانید-که بعید است با روخوانی متن کتاب به آن برسید- جواب آن خیلی هم سخت نیست. انسان تک‌ساحتی یعنی همین بدن و اتم‌های تشکیل‌دهنده‌ی آن که همه‌اش جسم است. جواب اول و چهارم به رابطه‌ی نفس و بدن نزدیک‌تر است. جواب سوم هم دربارهی ریشه و علت تبدیل‌شدن بذر به نهال صحبت می‌کند. اما گزینه‌ی دوم، حکایت از آب و اتم‌های تشکیل‌دهنده‌ی آن دارد که تشبیه مناسب‌تری است.
روش مطالعه فلسفه برای کنکور به‌کمک راهبردهای یادگیری شناختی
سوالهای درس فلسفه کاملا مفهومی شده‌اند و تنها راه پاسخ‌گویی به آن‌ها استفاده از راهبردهای یادگیری عمیق و افزایش کیفیت مطالعه است. استفاده از راهبردهای یادگیری به شما کمک می‌کند تا با برنامه پیش بروید و به‌طور موثری از تکنیکهای مطالعه استفاده کنید. بهصورت کلی 3راهبرد شناختی اصلی داریم که برای خواندن درس‌های پیچیده‌ای مانند فلسفه به شما کمک می‌کنند:
تکرار یا مرور
«گفتن یک مطلب برای خود با صدای بلند یا آهسته» را تکرار یا مرور فعالانه می‌گویند. هدف اصلی این راهبرد انتقال اطلاعات به حافظه‌ی بلندمدت است. هنگام استفاده از تکرار فعالانه برای یادگیری موضوعات پیچیده‌ای مانند فلسفه، از این تکنیک‌ها استفاده می‌کنیم:
- انتخاب نکته‌های کلیدی و مهم هر فصل
- خط‌کشیدن زیر مطالب مهم کتاب درسی
- رونویسی یا کپی‌کردن مطالب اصلی هر درس
تکنیکهای بالا را ما کاملا فعالانه انجام می‌دهیم و به‌همین‌دلیل، بیشتر در فرآیند یادگیری و تجریه‌وتحلیل مطالب کتاب درسی فلسفه درگیر می‌شویم. به‌عنوان مثال، هنگام انتخاب نکات کلیدی هر فصل، ما هستیم که تصمیم می‌گیریم کدام اطلاعات مهم‌اند و باید دقت بیشتری به آن‌ها داشت.
پیشنهاد مطالعه: افزایش سرعت مطالعه برای کنکور
بسط یا گسترش معنایی
تکرار برای تسلط بر درس فلسفه کافی نیست. شما باید بتوانید بین مطالب تازه و پیشین کتاب درسی ارتباط برقرار کنید. راهبرد گسترش معنایی به‌کمک تکنیکهای زیر در این زمینه به شما کمک می‌کنند:
یادداشت‌برداری
در مرحله‌ی قبل رونویسی بود اما اینجا بازنویسی است. در حین یادداشت‌برداری باید نکات کلیدی و مهم هر درس را به زبان خودتان بازنویسی کنید. برای کارآمدی و استفاده‌ی بهتر از این روش می‌توانید از اپلیکیشن‌های کنکوری برای یادداشت برداری کمک بگیرید.
خلاصه‌کردن
تاجایی که از دستتان بر می‌آید، اندیشه‌های اصلی فیلسوفان و کتاب درسی را در عبارت‌هایی کوتاه و گویا برای خودتان خلاصه کنید. اگر به این روش علاقه دارید، حتما نگاهی به مقاله‌ی خلاصه برداری برای کنکور بیندازید.
حاشیه‌نویسی و علامت‌گذاری
این روش برای خواندن درس‌های پیچیده‌ای مانند فلسفه بسیار کاربردی است. به آن شرح‌نویسی هم می‌گویند. در این روش نکات مهم و معانی اصلی را به وسیله‌ی علامت‌هایی مانند فلش (پیکان) و دایره به هم ربط می‌دهیم.
استفاده از قیاس
از امکانات خود فلسفه کمک بگیرید. قیاس یکی از انواع استدلال‌هاست که در آن با استفاده از شباهت بین امور مختلف، مطلب را به‌نحو بهتری درک می‌کنیم. مثلا وقتی سعی می‌کنیم شباهت‌های بین ذهن و رایانه را بیرون بکشیم، هم ذهن و هم رایانه را بهتر می‌فهمیم.
دیگر راهبردهای گسترش معنایی
علاوه‌بر تکنیکهای بالا، از این روش‌ها هم حتما استفاده کنید:
- بازگوکردن مطالب برای دیگران به زبان خود
- آموزش مطالب فلسفه به دیگران
- استفاده از آموخته‌های فلسفی برای تفسیر و تحلیل اتفاقات دنیای واقعی
سازمان‌دهی
گسترش معنایی برای یادگیری مطالب درسی فلسفه و سازمان‌دهی برای نظم‌دادن و معنادارساختن آن‌ها کاربرد دارد. در این روش، شما باید با ساختن نقشه‌ی مفهومی از اطلاعات کلیدی، اطلاعات را دسته‌بندی کنید و به آن‌ها معنا بدهید.
نقشه مفهومی بهترین روش مطالعه درس فلسفه
تکنیک نقشه‌ی مفهومی به شما کمک می‌کند تا روابط میان مفاهیم را بهصورت دیداری و به‌وسیله‌ی نمادها به هم ربط دهید. در این روش شما در فعالانه‌ترین حالت خود برای سازمان‌دهی به مطالب و معنادارساختن آن‌ها هستید. مثلا اگر بخواهید از فصل اول فلسفه یازدهم یک نقشه‌ی مفهومی بسازید، شاید چیزی شبیه به نمونه‌ی زیر در بیاید. این مثال فقط از باب روشنگری است وگرنه شما باید نقشه‌ی مفهومی مختص به خودتان را بسازید:
روش خواندن فلسفه برای کنکور به روش پس ختام
یکی از روش‌های خیلی‌خوب برای مفهومی درس خواندن دروسی مانند فلسفه، روش پس‌ختام (PQ4R) است. سرواژه‌ی پس‌ختام (PQ4R) از حروف اول 6مرحله‌ی این روش مطالعه ساخته شده است. در این روش:
- پیش‌خوانی (Preview): ابتدا یک‌بار مطالب را به‌سرعت مرور کنید و برداشتی کلی از متن به دست آورید.
- طرح سوال (Question): هدف مطالعه را با پرسیدن سوال‌هایی کلیدی از برداشت ابتدایی‌تان روشن کنید.
- خواندن (Reading): فصل یا مبحث مشخص‌شده را کامل بخوانید.
- تفکر انعکاسی (Reflect): مطالبی که خوانده‌اید را پیش خودتان تجزیه‌وتحلیل کنید و به آن‌ها معنا دهید.
- بازگوکردن (Recite): چیزهایی که یاد گرفته‌اید را برای خودتان و به زبان خودتان بگویید و بنویسید.
- مرور (Review): برای تحکیم و تثبیت اطلاعات در حافظه‌ی بلندمدت، دوباره مبحث خوانده‌شده را مرور کنید.
پیشنهاد مطالعه: روش مطالعه اقتصاد برای کنکور باتوجه به تغییرات کتاب
روش مطالعه فلسفه رتبه های برتر
یکی‌دیگر از روش‌های کاربردی و تضمینی برای موفقیت در درس فلسفه، الگوبرداری از روش‌های مطالعهی این درس توسط رتبه‌برترهای کنکوری است. رتبه‌برترهای کنکور به این نکات در درس فلسفه توجه می‌کنند:
- تنظیم زمان مطالعه براساس بودجهبندی درس فلسفه در کنکور
- استفاده از یک یا دو منبع کمکآموزشی معتبر به‌جای تعداد زیادی از منابع متفرقه
- پای‌بندی به روش‌های برنامه ریزی برای کنکور
- حل تست مداوم؛ هم برای یادگیری مطالب و هم برای رسیدن به مهارت تست‌زنی در درس فلسفه
- شرکت در آزمونهای آزمایشی موسسات معتبر
نکات زیاد دیگری هم هستند که می‌توانید در مقالات دیگر ما مانند چگونه رتبه برتر کنکور انسانی شویم و برنامه ریزی کنکوری برای رتبه برتر دربارهی آن‌ها مطالعه کنید.
سخن پایانی
مفهومیشدن سوالهای درس فلسفه باعث افزایش درجه دشواری آن‌ها برای داوطلبان کنکور انسانی شده است. شما باید بتوانید خودتان را با این تغییر رویه‌ی طراحان سوالهای کنکوری درس فلسفه سازگاری کنید. مهم‌ترین ابزار شما برای سازگارشدن با این تغییرها مطالعهی درس فلسفه به کمک راهبردهای یادگیری عمیق است. روش‌های مطالعهی مفهومی و نحوه‌ی استفاده از آن‌ها را در طول متن تاحدودی برایتان توضیح دادیم، اما مرحله‌ی پیاده‌سازی آن‌ها هنوز باقی‌ست: شما باید بتوانید این راهبردها و تکنیک‌ها را باتوجه به سبک یادگیری منحصربه‌فرد خودتان در کنار هم بچینید و بیشترین استفاده را از آن‌ها ببرید. در این راه بهتر است از مشاوران تحصیلی کارآزموده هم کمک بگیرید.
سوالات متداول
- رتبههای برتر چگونه درس فلسفه را میخوانند؟
تمرکز رتبهبرترها بیش از همه روی کیفیت مطالعهشان است و در کنار آن به نکات مهمی مانند بودجهبندی سوالهای فلسفه در کنکور، استفاده از یک یا دو منبع کمکآموزشی معتبر، حل مداوم تست و شرکت در آزمونهای آزمایشی توجه ویژه دارند. - چگونه درس فلسفه را کنکوری بخوانیم؟
از راهبردهای شناختی یادگیری و مطالعه مانند مرور، گسترش معنایی و سازمان‌دهی استفاده کنید و تکنیکهای مورداستفاده در این راهبردها مانند خلاصه‌‌سازی، یادداشت‌برداری و ساختن نقشه‌ی مفهومی را جدی بگیرید. - بهترین روش مطالعه درس فلسفه برای کنکور چیست؟
باتوجه به مفهومیشدن سوالها، یادگیری عمیق بهترین روش مطالعهی کنکوری درس فلسفه است. در متن مقاله بهصورت کامل دربارهی تکنیکهای یادگیری عمیق برای خواندن کنکوری درس فلسفه صحبت کردهایم.
